ΜΝΗΜΕΙΑ

Η Τραϊανούπολη ήταν πόλη της Θράκης, η οποία βρισκόταν κοντά στον ποταμό Έβρο, περίπου 12 χλμ ΒΑ της Αλεξανδρούπολης.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Ιδρύθηκε στις αρχές του 2ου αι. μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Τραϊανό, κοντά στην Εγνατία οδό, στη θέση παλαιότερου οικισμού^[1]. Εκείνη την εποχή ο Αυτοκράτορας κατευθυνόταν στη Δακία για να την κατακτήσει, αλλά παράλληλα φρόντιζε να δημιουργεί στα μετόπισθεν φρούρια και να εγκαθιστά απόμαχους στρατιώτες ως οροφύλακες. Ίδρυε σχολεία, βιβλιοθήκες, λουτρά, γέφυρες και άλλα κοινωφελή έργα. Σ' αυτό το πρόγραμμα ανασυγκρότησης του ρωμαϊκού κράτους εντάσσεται και η ίδρυση της Τραϊανούπολης. Η πόλη αποτέλεσε το διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής για 12 περίπου αιώνες.

Η ρωμαϊκή πόλη ήταν περιτειχισμένη και συγκέντρωσε γρήγορα τον πληθυσμό των γύρω χωριών. Σε αυτό συνέβαλε και η ύπαρξη θερμών ιαματικών λουτρών^[2] στην περιοχή, καθώς και η γειτνίαση με την Εγνατία Οδό. Στην πόλη υπήρχε ο θεσμός του Δήμου και της Συγκλήτου.

Από την Τραϊανούπολη καταγόταν και η Αγία Γλυκερία, η οποία μαρτύρησε εκεί το 161. Η μεγάλη αύξηση του αριθμού των Χριστιανών συντελεί ώστε η Τραϊανούπολη να καταστεί έδρα επισκοπής, πριν το διωγμό του Διοκλητιανού το 305. Από τον 5ο αιώνα αναφέρεται ως Μητρόπολη Τραϊανουπόλεως, στην οποία υπαγόταν αρχικά τρεις και αργότερα πέντε επισκοπές. Σύντομα υπάγεται εκκλησιαστικά και διοικητικά σε αυτήν ολόκληρη η επαρχία Ροδόπης.

Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204, η «επίσκεψις Τραϊανουπόλεως, Μάκρης και Βήρας (Φερών)» παραχωρήθηκε στον ανηψιό του Βιλλεαρδουίνου, τον Anseau de Courcelles και εκλατινίστηκε. Δύο χρόνια αργότερα, το 1206, ο τσάρος των Βουλγάρων Ιωαννίτζης άρχισε να λεηλατεί και να γκρεμίζει τις θρακικές πολιτείες, μεταξύ των οποίων και η Τραϊανούπολη^[3].

Απομεινάρια 4 κτισμάτων ιαματικών λουτρών από την ρωμαϊκή και την οθωμανική περίοδο.

Το 1329 μια στρατιά Τούρκων από την περιοχή της Σμύρνης αποβιβάζεται με εβδομήντα πλοία στην περιοχή του δέλτα του Έβρου και λεηλατεί την Τραϊανούπολη και τη γειτονική Βήρα. Ο Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ', ο οποίος βρισκόταν στο οχυρωμένο Διδυμότειχο μαζί με τον Μεγάλο Δομέστικο Ιωάννη Καντακουζηνό, κατάφερε να τους διαλύσει, αλλά μάλλον όχι να αποτρέψει την οριστική εγκατάλειψη της πόλης. Ακολούθησε εμφύλιος πόλεμος (από 1341 έως το 1346) μεταξύ της χήρας του Ανδρονίκου Άννας της Σαβοΐας και του Ιωάννη Καντακουζηνού (με Τούρκους συμμάχους) και η Τραϊανούπολη βρέθηκε στο επίκεντρο των συγκρούσεων. Μετά τη λήξη του πολέμου αυτού, η πόλη ερημώνεται οριστικά. Χαρακτηριστικά, ο ιστορικός του Καντακουζηνού αναφέρει: «εις Τραϊανούπολιν κατεσκαμμένην ούσαν εκ πολλών ετών (...)»^[4].

Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αναφέρεται η ύπαρξη του «τεκέ του Ισικλάρ ή Νεφές Μπαμπά» που υπήρχε στο γειτονικό ύψωμα του Αγίου Γεωργίου. Χτίστηκε πιθανόν περί το 1361 και ήταν ο πυρήνας μια δραστήριας μονής του δερβίσικου τάγματος των Μπεκτασήδων με 40 ή 50 μύστες. Σήμερα διασώζονται μόνο χαλάσματα του τεκέ και μια πηγή, της οποίας τα νερά οι μουσουλμάνοι εξακολουθούν να θεωρούν ιερά.

Η Χάνα αποτελεί ένα σωζόμενο επιβλητικό καμαροστέγαστο ρωμαϊκό θερμαινόμενο λουτρό, το οποίο ανοικοδομήθηκε τον 14ο αιώνα από τον πασά Γαζή Αχμέτ Εβρενός.

Τα ερείπια της πόλης (ξενώνας/κτίσμα θερμών λουτρών «Χάνα», παρακείμενα θολωτά κτίρια) σώζονται δίπλα στο σημερινό χωριό Λουτρός, όπου κάθε χρόνο συγκεντρώνονται πολλοί επισκέπτες για να απολαύσουν τα ιαματικά λουτρά. Στην πόλη έχουν γίνει ελάχιστες ανασκαφές, με πιο σημαντική αυτή του 1995, η οποία αποκάλυψε τάφους στην εξωτερική ανατολική πλευρά του τείχους της πόλης, κτίσματα, ηλιακό ρολόι^[5] και νομίσματα^[6]. Μεταξύ των νομισμάτων ξεχωριστή θέση κατέχει ένας τύπος που παριστάνει την ποτάμια θεότητα του Έβρου. Τα περισσότερα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.

Το όνομα της πόλης επιβιώνει σήμερα στον «Καποδιστριακό» Δήμο Τραϊανούπολης, ο οποίος περιλαμβάνει και τον οικισμό Λουτρά Τραϊανουπόλεως.