Κυρά Βασιλική, μια Γυναίκα - Σύμβολο

ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ-ΣΥΜΒΟΛΟ

Εφυγε η «κυρά των Μαρασίων»

Η Βασιλική Λαμπίδου-Φωτάκη άφησε την τελευταία της πνοή την περασμένη Κυριακή. Επί πέντε δεκαετίες φρόντιζε τους φαντάρους και ύψωνε καθημερινά την ελληνική σημαία στο σπίτι της, που βρίσκεται μόλις 300 μέτρα από τα σύνορα

Η κ. Βασιλική Λαμπίδου είχε τιμηθεί για την προσφορά της από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ τον περασμένο Ιανουάριο την είχε επισκεφθεί στο σπίτι της ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας

Θλίψη και βαθιά συγκίνηση προκάλεσε στον Εβρο, αλλά και σε όλη την Ελλάδα, η απώλεια της "κυράς των Μαρασίων", της γυναίκας-σύμβολο των ακριτών που επί πέντε δεκαετίες φρόντιζε τους φαντάρους και ύψωνε καθημερινά την ελλ ηνική σημαία στο σπίτι της, μόλις 300 μέτρα από τα ελληνοτουρκικά σύνορα.

Η Βασιλική Λαμπίδου-Φωτάκη "έφυγε" από τη ζωή την Κυριακή, σε ηλικία 107 ετών, και κηδεύτηκε χθες με τις δέουσες τιμές, παρουσία του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού, αντιστράτηγου Φράγκου Φραγκούλη, του περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης Αρη Γιαννακίδη και εκπροσώπων των τοπικών αρχών. Ανάμεσα στα στεφάνια που στάλθηκαν ήταν κι αυτό του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κάρολου Παπούλια, ο οποίος την είχε επισκεφθεί στο σπίτι της τον περασμένο Ιανουάριο, τιμώντας την προσφορά της. Η "κυρά των Μαρασίων" έχει τιμηθεί, επίσης, από τον Ελληνικό Στρατό, από την Ακαδημία Αθηνών, από τις τοπικές αρχές του Εβρου και συλλόγους.

Η ζωή της
Γεννήθηκε το 1904 στο Μεγάλο Ζαλούφι της Ανατολικής Θράκης και έφηβη μεταφέρθηκε με την οικογένειά της στον Εβρο με την ανταλλαγή των πληθυσμών, όπου έζησε στην περιοχή της Ορεστιάδας.

Εγκαταστάθηκε στα ακριτικά Μαράσια το 1962, στο τελευταίο σπίτι του χωριού που βρίσκεται δίπλα στο ομώνυμο στρατιωτικό φυλάκιο, μία "ανάσα" από το σύνορο, και αφιέρωσε τα υπόλοιπα 49 χρόνια της ζωής της στην εξυπηρέτηση των φαντάρων που υπηρετούσαν σε αυτό. Επειδή έχασε και τα τέσσερα παιδιά της -τα τρία από αυτά μάλιστα σε πολύ μικρή ηλικία- έβλεπε τους φαντάρους σαν δικά της παιδιά, όπως είχε εκμυστηρευτεί στους συγχωριανούς της.

Καθημερινά μαγείρευε για τους στρατιώτες, έπλενε και σιδέρωνε τα ρούχα τους, ήταν εκεί για ό,τι χρειάζονταν, ενώ δεν παρέλειπε κάθε πρωί να υψώνει τη "γαλανόλευκη" στον ιστό που είχε εγκαταστήσει στον εξωτερικό περίβολο του σπιτιού. "Για να βλέπουν οι απέναντι", όπως έλεγε. Δεκάδες "σειρές" στρατιωτών που υπηρέτησαν στα Μαράσια έχουν να διηγηθούν τη δική τους εμπειρία, ενώ πολλοί συνεχίζουν να της στέλνουν γράμματα.

ΤΟ ΣΠΙΤΙ
Σκέψεις για μουσείο

Οταν οι δυνάμεις της άρχισαν να την προδίδουν, ο Στρατός ανέλαβε να ανταποδώσει την προσφορά της, ξεπληρώνοντας το χρέος του. Κάθε πρωί τα τελευταία χρόνια έστελνε έναν στρατιώτη να τη βοηθά στην έπαρση της σημαίας, στρατιωτικός γιατρός την επισκεπτόταν συχνά για τις απαραίτητες εξετάσεις, ενώ είχε πάντα στη διάθεσή της ένα πιάτο φαγητό. Από χθες η σημαία κυματίζει μεσίστια στο εμβληματικό σπίτι της Βασιλικής Λαμπίδου-Φωτάκη, το οποίο υπάρχουν σκέψεις να μετατραπεί σε μουσείο. "Η ''κυρά των Μαρασίων'' θα παραμείνει ένα σύμβολο αγάπης προς την πατρίδα και τον τόπο της, τον ακριτικό Εβρο. Η περιφέρειά μας, η πατρίδα μας, σήμερα είναι φτωχότερη. Και έχει ανάγκη από ανθρώπους-σύμβολα όπως η εκλιπούσα", δήλωσε ο περιφερειάρχης Ανατ. Μακεδονίας - Θράκης Α. Γιαννακίδης.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗΣ

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜYΛΙΑ (Β.ΘΡΑΚΗ)

ΣΩΖΟΠΟΛΙΣ

Κτίσθηκε γύρω στο 600 π.χ, στα δυτικά παράλια του Ευξείνου Πόντου, από τους Μιλησίους (κατοίκους των δυτικών παραλίων της Μ. Ασίας), που έδωσαν στην αποικία το όνομα Απολλωνία.

Μια πελώρια σταυρόσχημη άγκυρα πάνω στα νομίσματά της, μαζί με το αρχικό Αλφα από τη μια μεριά και μια καραβίδα από την άλλη, δήλωναν τον ναυτικό χαρακτήρα αυτής της σημαντικής πόλης, που υπήρξε μεγάλος λιμενικός και αλιευτικός σταθμός. Πλήθος ναυτόκοσμου έσωσαν ο Απόλλωνας και οι Απολλωνιάτες από τις τρικυμίες και τα ύπουλα βράχια στα ανοιχτά της χερσονήσου. Κι’ όταν, αιώνες αργότερα, οι νεοφώτιστοι χριστιανοί δεν μπορούσαν να ζουν στην πόλη που έφερε το όνομα του αρχαίου θεού, μετονόμασαν την Απολλωνία και της έδωσαν ένα χριστιανικό όνομα. Φρόντισαν όμως να διατηρηθεί το νόημα της σωστικής παράδοσης που είχε η παλαιότατη αποικία. Γι’ αυτό ονόμασαν την πόλη τους Σωζόπολη. Στο πεταλόσχημο λιμάνι της ναυλόχησε συχνά ολόκληρος ο Βυζαντινός στόλος της Μαύρης Θάλασσας, ενώ οι Σωζοπολίτες ναυτικοί και ψαράδες έσπευδαν πάντα με τα καΐκια τους να μαζεύουν τους καραβοτσακισμένους ναυαγούς, που πάλευαν με τα κύματα μπροστά στα τρία νησάκια της χερσονήσου.

Τον άγιο Ζώσιμο, τον τοπικό μάρτυρα των πρωτοχριατιανικών χρόνων, οι συμπατριώτες του Σωζοπολίτες λάτρευαν για τις αμέτρητες θαυματουργικές σωτήριες επεμβάσεις του, όπως παλιότερα οι Απολλωνιάτες τον Απόλλωνα, που ήταν από τη φύση του θεραπευτής και σωτήρας και του οποίου το τεράστιο άγαλμα (13 μέτρα) δέσποζε στην πόλη τους.

Η Σωζόπολη κατά την μακραίωνη ζωή της γνώρισε πολλούς καταχτητές: Ρωμαίους, Γότθους, Βουλγάρους, Λατίνους, Γενουάτες, Τούρκους (1453) και τελικά έμεινε στα χέρια των Βουλγάρων (1885)

Υστερα από τις αφόρητες πιέσεις των Βουλγάρων, η ελληνική αυτή πόλη, που το 1905 αριθμούσε 3.400 κατοίκους, εγκαταλείφθηκε από τους Έλληνες κατοίκους της.

ΜΕΣΗΜΒΡΙΑ

Παραθαλάσσια πόλη της Θράκης στα σύνορα της Κάτω Μοισία, στον Εύξεινο Πόντο.

Είναι αρχαιότατη πόλη. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ιδρύθηκε γύρω στο 493 π.χ. από αποίκους του Βυζαντίου κυρίως και από Καρχηδόνιους. Σύμφωνα όμως με τον Στράβωνα και άλλους, κτίσθηκε από αποίκους Μεγαρείς και ονομαζόταν πρώτα Μενεβρία από τον αρχηγό των αποίκων Μένα και από τη Θρακική λέξη βρία που σημαίνει πόλη. Η μεγάλη ικανότητα των κατοίκων της στα ναυτικά και ο φυσικός πλούτος της γύρω χώρας την οδήγησαν σε μεγάλη ακμή.

Η Μεσημβρία υπήρξε αυτόνομη και διατήρησε μερικώς την αυτονομία της και κάτω από την εξουσία των Θρακών βασιλιάδων, καθώς επίσης του Φιλίππου και του Αλέξανδρου, μέχρι το Λυσίμαχο, που την ανάγκασε να πληρώνει φόρους. Εξ’ αιτίας της στρατηγικής της θέσης, του φυσικού πλούτου και της δραστηριότητας των κατοίκων της έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ιστορία. Εκεί ανατράφηκε κατόπιν ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο ‘Ισαυρος (717-741). Κοντά στη Μεσημβρία στις 13 Απριλίου 814 έπαθε φοβερή πανωλεθρία ο ηγεμόνας των Βουλγάρων Κρούμος από τον Λέοντα Ε’ τον Αρμένιο. Ύστερα, για 70 περίπου χρόνια, η Μεσημβρία με τις γειτονικές πόλεις απόλαυσε σχετική ησυχία. Κατά την 4^η Σταυροφορία την κατέλαβαν οι Βούλγαροι και μετά οι Βυζαντινοί, μέχρι το 1300, οπότε για λίγο χρονικό διάστημα την πήραν οι Βούλγαροι μέχρι που την κατέλαβαν οι Τούρκοι το 1453. Από την εποχή αυτή παρέμεινε τουρκική μέχρι την ίδρυση της βουλγαρικής ηγεμονίας (1878). Από το 1885 προσαρτήστηκε στη Βουλγαρία.

Μέχρι το 1906 την κατοικούσαν αποκλειστικά ‘Ελληνες. ‘Ηταν έδρα επισκόπου και διατηρούσε σπουδαία σχολεία. Μετά τους διωγμούς του 1906 οι ‘Ελληνες της Μεσημβρίας κατέφυγαν στην Ελλάδα

ΠΥΡΓΟΣ

Τουρκικά και Βουλγαρικά λέγεται Μπουργάς που σημαίνει Πύργος. Βρίσκεται στα παράλια του Εύξεινου Πόντου και είναι πόλη της Βόρειας Θράκης.

Από τη μια και από την άλλη μεριά της πόλης βρίσκονται δύο αβαθείς λίμνες, η λίμνη του Αθανασιοχωρίου και η λίμνη του Βαγιαχωρίου. Το όνομα του Πύργου είναι φανερό ότι προήλθε από κάποιο βυζαντινό πύργο.

Ο Μανουήλ Φυλής κατά τον 14^ο αιώνα αναφέρει ένα χωριό Πύργο κοντά στην Σκαφίδα και το Ρουσόκαστρο. Το 1900 αριθμούσε 12.000 περίπου κατοίκους, από τους οποίους πάνω από 4.000 ήσαν ‘Ελληνες. Μετά την προσάρτηση του Πύργου από την Βουλγαρία (1885) αλλιώθηκε ο πληθυσμός του Πύργου εις βάρος των Ελλήνων, γιατί πολλοί κατέφυγαν στην Ελλάδα, ύστερα από τις πιέσεις των Βουλγάρων και από την άλλη μεριά πλήθος Βουλγάρων κατοίκησαν την πόλη.

Η ελληνική κοινότητα Πύργου υπαγόταν στη μητρόπολη Αγχιάλου και είχε πέτρινη εκκλησιά σε ρυθμό βασιλικής, που ήταν αφιερωμένη στην κοίμηση της Θεοτόκου. Είχε ακόμα, εξατάξια Αστική Σχολή αρένων, άλλη τέτοια Θηλαίων και νηπιαγωγείο με 400 περίπου μαθητές και 12 διδάσκοντες. Είχε ακόμα αι δύο συλλόγους την «Πρόοδο» που ήταν φιλοεκπαιδευτικός Σύλλογος και την «Ομόνοια» που ήταν φιλόπτωχος Σύλλογος Κυριών. Το 1906 ύστερα από το ανθελληνικό κίνημα στη Βουλγαρία, τα ιδρύματα των Ελλήνων πάρθηκαν από τους Βουλγάρους. Από τότε άρχισε το ξερίζωμα των Ελλήνων, ύστερα από στέρηση των εκκλησιών και των σχολείων. Προπολεμικά διατηρούσαν ακόμα τον εθνισμό τους γύρω στις 50 οικογένειες.

ΑΓΧΙΑΛΟΣ

Από τα τέλη του 6^ου π.χ αιών. Η Αγχίαλος που ιδρύθηκε από Απολλωνιάτες αποίκους, έγινε ένα κέντρο αγροτικό και ναυτικό-αλιευτικό. Στις επίσημες βυζαντινές πηγές την βρίσκουμε συνήθως με το αρχαίο της όνομα και σπανιότερα με το λαϊκό. Οι Αγχιαλίτες όμως ονόμαζαν την πατρίδα τους Αχελώ. Η αρχαία-πρωτοχριστιανική πόλη καταπονίστηκε στην διάρκεια των σεισμών του 8^ου αιώνα και έτσι δεν έχει σωθεί τίποτα από τις δύο πρώτες φάσεις της ζωής της. Η πόλη που συνέδεσε το όνομά της με τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Ε’, ο οποίος οργάνωσε το 756 ως το 775, με στρατό και στόλο, εννέα συνδυασμένες εκστρατείες εναντίον των Βουλγάρων, βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Τα τείχη της έγιναν ύφαλοι στ’ ανοιχτά της νέας πόλης, που ανοικοδομήθηκε από τους βυζαντινούς το 786. Κανένα καράβι δεν μπορούσε να πλησιάσει την Αχελώ. Μόνο οι Αχελινοί γνώριζαν το πέρασμα ανάμεσα στα τείχη-ύφαλα. Κι ώσπου να μπει ο φάρος στο πέλαγος, όλοι οι μαυροθαλασσίτες ναυτικοί έτρεμαν τα νερά της Αγχιάλου. Μα κοντά στη ναυτική και ψαρική τέχνη οι Αχελινοί είχαν και την αμπερουργική. Κατάφυτη από αμπέλια ήταν η περιφέρειά τους και τα οκτώ διαφορετικά είδη που παρήγαγαν κάλυπταν εκλεκτές ποιότητες ψιλόφλουδων άσπρων, κιτρινωπών, ροζακιών, κόκκινων, μοσχάτων και γλυκών σταφυλιών.

Με τις ευλογίες του θεού Απόλλωνα, του θεού Διόνυσου καιτου Αγίου Τρύφωνα αργότερα, οι Αχελινοί έφτασαν στις αρχές του αιώνα μας να έχουν περίπου 3.000.000 κλήματα. Κάθε 1^η Φεβρουαρίου, στη γιορτή του Αι Τρίφ’, μετά τη λειτουργία όλος ο κόσμος έπαιρνε αγιασμό κι’ έβαινε να ραντίσει τα αμπέλια, για να έχουν καλή καρποφορία.

Τα περισσότερα δημητριακά, όπως και τις μεγάλες ποσότητες βοοειδών που εμπορεύονταν οι Αχελινοί, τα αγόραζαν από τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους της ενδοχώρας. Στη διάρκεια της αρχαιότητας προμηθευτές ήταν οι αρχηγοί των Θρακικών πληθυσμών της πεδιάδας και τωνβουνών. Οι Αγχιαλοί έδιναν στους Θράκες και αλάτι. Υπήρχαν τεράστιες αλυκές και από αυτή την εκμετάλλευση ερχόταν το μεγαλύτερο έσοδο στην πόλη.

Μόλις κατέλαβαν οι Οθωμανοί το μικρό δεσποτάτο των Παλαιολόγων στον Εύξεινο Πόντο (η Αγχίαλος, η κοντινή Μεσημβρία και τα περιορισμένα εδάφη που τις περιέβαλαν ήταν το μοναδικό τμήμα της θρακικής γης, μαζί με τα εδάφη γύρω από την Κωνσταντινούπολη, που βρίσκονταν ως το 1453 υπό βυζαντινή διοίκηση), ο Σουλτάνος παραχώρησε τις αλυκές της Αγχιάλου στην μεγάλη βυζαντινή οικογένεια των Κατακουζηνών. Εκεί στο πλούσιο αγροτικο-εμπορικό-λιμενικό κέντρο, έζησε ένας κλάδος των Κατακουζηνών-Παλαιολόγων.

Το 1878 υπήχθηκε στη βουλγαρική ηγεμονία και το 1885 προσαρτήστηκε στη Βουλγαρία. Το 1906 πυρπολήθηκε από τους Βουλγάρους και οι Έλληνες που απέμειναν ζωντανοί κατέφυγαν, σχεδόν όλοι, στην Ελλάδα.

ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΗ

Η Φιλιππούπολη πριν και μετά την Ρωμαϊκή κατάσταση

Η Φιλιππούπολη μέχρι την εποχή του αυτοκράτορα των Ρωμαίων Αυγούστου είχε αυτονομία. Διοικούταν όπως οι πόλεις των παραλίων της Θράκης έχοντας δικιά της βουλή και δήμο, πλήρωνε όμως φόρους στους Θράκες Οδρύσους. Την αυτονομία κράτησε και στην ρωμαϊκή εποχή. Στην εποχή του Αυγούστου οι Οδρύσες, με τη βοήθεια των Ρωμαίων, κυριάρχησαν σ’ όλη τη Θράκη κι έκαναν τη Φιλιππούπολη δεύτερη πρωτεύουσά τους μετά τη Βιζύη. Στην εποχή της Ρωμαιοκρατίας γνώρισε μεγάλη ακμή, γιατί πέρασε από κοντά της ο μεγάλος στρατιωτικός δρόμος της Κυψέλης προς τη Σαρδική (την σημερινή Σόφια). Στη Φιλιππούπολη είχε την έδρα του ο Ρωμαίος διοικητής της Θράκης. Το 251 μ.χ καταστράφηκε από τους επιδρομείς Γότθους, οι οποίοι κατέσφαξαν γύρω στους 100.000 κατοίκους της, ξαναχτίστηκε όμως γρήγορα και απόκτησε την παλιά της φήμη.

Σύντομη ιστορία της Φιλιππούπολης κατά τον 19ον αιώνα και μέχρι το 1906

Όταν άρχισε ο 19ος αιώνας οι κάτοικοι της Φιλιππούπολης ήταν Τούρκοι, ‘Ελληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι. Οι Βούλγαροι που εγκαταστάθηκαν σ’ αυτή φαίνεται ότι είχαν εξελληνιστεί. Από το 1861 όμως οι πρώην ελληνόφωνοι Βούλγαροι αποσπάστηκαν από την ελληνική ορθόδοξη κοινότητα και αποτέλεσαν ιδιαίτερη βουλγαρική κοινότητα με ξεχωριστά σχολεία και εκκλησίες που υποτάχθηκαν από το 1872 στην θρησκευτική δικαιοδοσία της βουλγαρικής εξαρχίας με Βούλγαρο Μητροπολίτη. ‘Υστερα από την συνθήκη του Βερολίνου (1878) ορίστηκε πρωτεύουσα της αυτόνομης επαρχίας της Ανατολικής Ρουμελίας. Το 1885 με την αναίμακτη επανάσταση των Βουλγάρων καταλύθηκε το καθεστώς αυτό και η επαρχία της Ανατολικής Ρουμελίας ενώθηκε με την ηγεμονία της Βουλγαρίας και η Φιλιππούπολη έγινε επαρχιακή πόλη της. ‘Όταν πραγματοποιήθηκε το μεγάλο ανθελληνικό κίνημα του 1906 στη Βουλγαρία, διαλύθηκε η Ελληνική κοινότητα και τα περίφημά της ιδρύματα κατασχέθηκαν. Αυτό ανάγκασε τους Φιλιππουπολίτες σε ολικό εκπατρισμό στη μητέρα Ελλάδα και έτσι εκμηδενίστηκε ο ελληνισμός που υπήρχε πάνω από 2000 χρόνια.

Πρέπει να τονιστεί ότι στα μέσα του 19ου αιώνα προσδιορίζεται χρονικά η κατακόρυφη άνοδος της οικονομικής κυριαρχίας του ελληνικού στοιχείου της Φιλιππούπολης, το οποίο επέκτεινε τις συναλλαγές του σε ολόκληρο τον οθωμανικό και τον εμπορικό χώρο. Πολλά ελληνικά ονόματα δέσποσαν για δεκαετίες ολόκληρες στο εμπόριο του τόπου, που διέθεταν εμπορικά καταστήματα σε ολόκληρη την οθωμανική αυτοκρατορία, στην Κωνσταντινούπολη και στην Βιέννη. Δύο μεγάλες ελληνικές οικογένειες της Φιλιππούπολης κυριάρχησαν ολόκληρο τον 19ο αιώνα στην οικονομική ανάπτυξη της Βόρειας Θράκης. Οι οικογένειες Κοϊμτζόγλου και Γκιουμουσγκερδάνη. Το εξωτερικό εμπόριο παρουσίαζε τεράστια άνοδο. Τα αγροτικά προϊόντα κάλυπταν περισσότερο από τα ¾ της συνολικής εξαγωγικής αξίας. Στο εισαγωγικό εμπόριο της Φιλιππούπολης η Γαλλία συμμετείχε με το μεγαλύτερο ποσοστό και ακολούθησαν η Αγγλία η Γερμανία και άλλες χώρες.

ΣΤΕΝΗΜΑΧΟΣ

Πόλη της Θράκης χτισμένη σε απόσταση 20 χιλ. περίπου ΝΑ της Φιλιππούπολης. Παρ’ όλο που είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Θράκης, πρώτη φορά γίνεται λόγος γι’ αυτή το 1803, στο τυπικό της Μονής της Πετριζονίτισσας, η οποία σήμερα ονομάζεται Βατσκόβου και κοντά σ’ αυτή σώζεται το φρούριο της Στενημάχου, στο οποίο υπάρχει ωραία εκκλησία, που οι Στενημαχίτες την ονομάζουν «Παναγιά του Καλέ». Κατά πάσα πιθανότητα το φρούριο αυτό χτίστηκε από τον Ιουστινιανό και επί Αλεξίου του Κομνηνού ονομαζόταν Περιτζός, από την ομώνυμη πόλη που βρισκόταν κοντά σ’ αυτή.

Μέχρι το 1906, που ξέσπασαν οι γνωστοί διωγμοί, η Στενήμαχος διατηρούσε την ελληνικότητά της. Λειτουργούσαν σ’ αυτή πολλά σχολεία, στα οποία φοιτούσαν 1.200 μαθητές και μαθήτριες. Υπήρχαν επίσης 10 εκκλησίες και 40 περίπου παρεκκλήσια.

Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει ανάμεσα στους ιστορικούς και φιλολόγους για την προέλευση της ονομασίας Στενήμαχος. Από τους Έλληνες μελετητές, άλλοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για παραφθορά του αρχαιοτάτου τοπωνυμίου Ιστιεομάχη, επειδή τον 5ο π.χ αιώνα ο τόπος αυτός απετέλεσε, ύστερα από πολλές μάχες, αποικία 3.οοο Ιστιέων της Εύβοιας, άλλοι πιστεύουν ότι το τοπωνύμιο είναι μεσαιωνικό και προέρχεται από τη λέξη στενομάχος, δηλαδή εκείνος που μάχεται στα στενά, επειδή η κωμόπολη βρίσκεται πάνω από ένα βαθύ φαράγγι, άλλοι θεωρούν πιθανό πως κάποιος Σθενέμαχος, χαμένος ήρωας του 10ου ή του 11ου αιώνα, έδωσε τα’ όνομά του στον τόπο.

ΚΑΒΑΚΛΗ

Ελληνική πόλη χτισμένη σε απόσταση 40 χιλ. βόρεια από την Αδριανούπολη, στις βορειανατολικές πλαγιές του «Σακάρ Πλάνινα».

Δεν είναι ακριβώς γνωστό πότε χτίστηκε το Καβακλή, όμως η παράδοση αναφέρει πως ήταν ένα μικρό χωριό, στο οποίο από το τέλος του 18ου αιώνα άρχισαν να συγκεντρώνονται ‘Ελληνες από την ‘Ηπειρο, που έφευγαν για να γλυτώσουν από τις διώξεις του Αλή Πασά. ‘Ετσι από άσημο μικρό χωριό εξελίχθηκε σιγά-σιγά σε πραγματική μικρή πολιτεία.

Βουλγάρους κατοίκους δεν είχε καθόλου το Καβακλή, εκτός από λίγους δημοσίους υπαλλήλους με τις οικογένειές τους, κι αυτούς ύστερα από το 1885.

Στα χρόνια του αυτονομιακού καθεστώτος της Ανατολικής Ρωμυλίας (1978-1885), το Καβακλή ήταν Δήμος καθαρά ελληνικός και πρωτεύουσα ομώνυμης επαρχίας με δικό του Δικαστήριο και Έλληνες δημοσίους υπαλλήλους. Από εκκλησιαστικής απόψεως υπαγόταν αρχικά στη Μητρόπολη Αδιανουπόλεως και μετά την προσάρτηση της Ανατ. Ρωμυλίας στο Βουλγαρικό κράτος το 1885, στην ελληνική Μητρόπολη της Φιλιππούπολης μέχρι το 1906.

Το Καβακλή είχε κατά την περίοδο αυτή 20-25.000 Έλληνες κατοίκους, οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να καταφύγουν στη μητέρα Ελλάδα. Τελειώνοντας πρέπει να ν’ αναφέρουμε πως στο Καβακλή υπήρχαν δύο τετρατάξια δημοτικά σχολεία, μια τριτάξια Αστική σχολή και τρία νηπειαγωγία. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μέχρι το 1890 στα σχολεία αυτά, που ήταν καθαρά ελληνικά φοιτούσαν και τα παιδιά των Βουλγάρων δημοσίων υπαλλήλων

Συγκέντρωση και επεξεργασία υλικού

Ευσταθοπούλου Ανθούλα

Πρόεδρος ΘΡΑΚΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ Ν.ΣΕΡΡΩΝ

Σέρρες 8/11/2004

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ

Μια από τις πλέον άγνωστες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας διαδραματίστηκε στην Ανατολική Θράκη τον Οκτώβριο του 1922, μετά την Καταστροφή της Σμύρνης και πριν το τέλος της ιστορικής διαδικασίας αντικατάστασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από έθνη-κράτη. Η Ανατολική Θράκη ήταν τότε μια περιοχή μεγάλης εγκατάστασης ελληνικού πληθυσμού, που περιλάμβανε και την Κωνσταντινούπολη. Την εποχή εκείνη η Κωνσταντινούπολη ήταν έδρα του ισλαμικού Χαλιφάτου και παράλληλα η μεγαλύτερη, τότε, ελληνική πόλη, το καθεστώς της οποίας ήταν υπό διαμόρφωση. Η Ανατολική Θράκη, εκτός από την Πόλη και την παραθαλάσσια ζώνη των Στενών που πέρασε σε βρετανικό έλεγχο, ενώθηκε με την υπόλοιπη Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών, οι δε κάτοικοί της ψήφισαν και στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου του 1920.

Το θέμα αυτό με τίτλο “Η παράδοση της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922, μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Μουδανιών” παρουσίασε, σ’ ένα σεμινάριο Ιστορίας που λαμβάνει χώρα στην Κηφισιά της Αττικής, ένας από τους καλούς μελετητές της περιοχής αυτής, ο καταγόμενος από τη Ραιδεστό Δημήτρης Μαυρίδης .

Δημοσιεύουμε σήμερα ένα σχετικό κείμενο του Δημήτρη Μαυρίδη, ευελπιστώντας να συμβάλλουμε στην κατανόηση του τρόπου δημιουργίας των σύγχρονων κρατών.

Η εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922

του Δημήτρη Μαυρίδη,

Λίγο γνωστά είναι τα δραματικά γεγονότα του 1922 και κυριολεκτικά άγνωστα παραμένουν τα γεγονότα τα σχετικά με την εγκατάλειψη και εκκένωση της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922. Η απώλεια της Ανατολικής Θράκης, –της κύριας εστίας του Θρακικού Ελληνισμού, που βρισκόταν υπό ελληνική διοίκηση από τον Ιούλιο του 1920 και είχε ενσωματωθεί στο Ελληνικό Κράτος τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών–, θεωρείται σήμερα ότι συμπίπτει με τη Μικρασιατική Καταστροφή στην πραγματικότητα όμως είναι αποτέλεσμα και επακόλουθό της. Ίσως είναι καιρός να μιλήσουμε και για τη Θρακική Καταστροφή η οποία παραμένει άγνωστη, ανεξήγητη και κυριολεκτικά αδικαιολόγητη.

Η απώλεια της Ανατολικής Θράκης σημαίνει για την Ελλάδα την απομάκρυνσή της από τη θάλασσα της Προποντίδας και τον Εύξεινο Πόντο. Η παρουσία των Ελλήνων στην Ανατολική Θράκη θα είχε οδηγήσει σε τελείως διαφορετικές εξελίξεις: η Κωνσταντινούπολη δεν θα ήταν σήμερα μητρόπολη των είκοσι εκατομμυρίων και η Τουρκία δεν θα μετέφερε το πληθυσμιακό και οικονομικό της βάρος προς το Αιγαίο, όπως συμβαίνει σήμερα. Αφήνουμε κατά μέρος την οικονομική και δημογραφική σημασία που θα είχε για την Ελλάδα η διατήρηση της Ανατολικής Θράκης.

Με την ευκαιρία λοιπόν της επετείου του δραματικού αυτού γεγονότος καλό είναι να θυμόμαστε τις συνθήκες και τις διεργασίες κάτω από τις οποίες συνέβησαν τα γεγονότα εκείνα, αφού ανάλογες συνθήκες υπάρχουν και σήμερα.

Η Μεγάλη Βρετανία, –άτυπη σύμμαχος των Ελλήνων– που βασιζόταν στην ασπίδα του Ελληνικού Στρατού για την κάλυψη των Στενών, της Κωνσταντινούπολης και της ουδέτερης ζώνης που κατείχε στη Μικρά Ασία, φάνηκε αμέσως μετά την εκκένωση της Μικράς Ασίας από τους Έλληνες, να επιδιώκει σαφώς, στην αρχή, την ανασυγκρότηση του Ελληνικού Στρατού. Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση του Λόυδ Τζωρτζ, με πρωτοστατούντα τον Ουίνστον Τσώρτσιλ, ετοιμάζονταν για πολεμική σύγκρουση με την κεμαλική Τουρκία. Αντίθετα οι Γάλλοι, σε ανοικτή ρήξη προς τους Άγγλους, είχαν εκχωρήσει την Ανατολική Θράκη στους Τούρκους, ακόμη και πολύ πριν τον Αύγουστο του 1922.

Στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1922 εκδηλώθηκε κρίση στις αγγλογαλλικές σχέσεις. Η Γαλλία διαχώρισε τη θέση της και υποστήριξε την απαίτηση των Τούρκων για προσάρτηση στην Τουρκία της Ανατολικής Θράκης και των Στενών, που οι Τούρκοι θα ουδετεροποιούσαν.

Τότε, η διάσταση στις γνώμες των Βρετανών ιθυνόντων και απροθυμία της αγγλικής κοινής γνώμης και των αποικιών για πολεμική εμπλοκή με τους Τούρκους, οδήγησαν, μαζί με την αφόρητη πίεση της Γαλλίας, στην απόφαση των Συμμάχων να εκκενωθεί από τους Έλληνες η Ανατολική Θράκη και να παραδοθεί στην Τουρκία ως αμοιβή για την προσέγγισή της στους Συμμάχους. Η θετική διάθεση ορισμένων Άγγλων προς τους Έλληνες, όπως αυτή του Λόυδ Τζωρτζ και του λόρδου Κώρζον, δεν ενισχύθηκε από τη μαχητικότητα, την τόλμη και την αποφασιστικότητα των Ελλήνων που, δυστυχώς, δεν υπήρξαν.

Η απόφαση για την εκκένωση της Θράκης επικυρώθηκε από τους Συμμάχους στις 9.9.1922 μετά από θυελλώδεις συσκέψεις τριών ημερών στο Παρίσι, μεταξύ του Γάλλου πρωθυπουργού Πουανκαρέ και του Άγγλου υπουργού εξωτερικών Λόρδου Κώρζον. Οι παρακλήσεις του Βενιζέλου αντιμετωπίστηκαν την επαύριο παγερά από τον Πουανκαρέ.

Στο εύλογο ερώτημα του Λόρδου Κώρζον: “Ποιός θα υποχρεώσει τους Έλληνες να εγκαταλείψουν την Ανατολική Θράκη;”, απάντησαν οι ίδιοι οι Έλληνες. Η Ανατολική Θράκη εγκαταλείφθηκε εθελόδουλα, ώστε να μην βρεθεί η Μεγάλη Βρετανία στη δυσάρεστη θέση να συγκρουσθεί με την Τουρκία.

Παραμένει το γεγονός ότι ο τουρκικός στρατός δεν ήταν σε θέση να διαπλεύσει την Προποντίδα και να επιτύχει την κατάληψη της Ανατολικής Θράκης. Οι Τούρκοι δεν διέθεταν ναυτική δύναμη και η δύναμη πυρός των ελληνικών θωρηκτών ήταν σημαντική με τα δεδομένα της εποχής εκείνης. Υπήρχε επίσης και μία στρατηγική συνιστώσα στο να αρνηθούν οι Έλληνες να εκκενώσουν την Ανατολική Θράκη. Μία τέτοια κατάσταση έφερνε αμέσως σε ευθεία αντιπαράθεση τους Συμμάχους με την Τουρκία κα το λιγότερο που θα κέρδιζαν οι Έλληνες ήταν πολύτιμος χρόνος. Η διάβαση των Τούρκων από τον Βόσπορο η τον Ελλήσποντο, που κατείχαν με ασθενείς δυνάμεις οι Άγγλοι, σήμαινε Αγγλο-Τουρκική σύγκρουση, κάτι που εξυπηρετούσε τα στρατηγικά συμφέροντα της Ελλάδας. Βρισκόταν δηλαδή η νικημένη Ελλάδα σε θέση που της έδινε τη δυνατότητα να δημιουργήσει μία αγγλική ασπίδα και να αποφύγει νέα σύγκρουση με τους Τούρκους. Βέβαια, η ηττημένη χώρα δεν φαινόταν να έχει τις οικονομικές δυνατότητες για να συνεχίσει τον πόλεμο. Ωστόσο, η ιστορική εμπειρία μας διδάσκει ότι λαοί που είναι αποφασισμένοι και θέλουν να επιβιώσουν βρίσκουν τα μέσα για να αντισταθούν.

Στη διάσκεψη των Μουδανιών, που οργανώθηκε από τους Συμμάχους για τη σύναψη της ανακωχής, (20 έως 28.9.22), η Ελλάδα έπαιξε τον ρόλο βωβού παρατηρητή στον οποίο ανακοινώθηκαν οι εις βάρος του όροι, ωσάν οι Σύμμαχοι να ήσαν πραγματικά οι εμπόλεμοι με την Τουρκία. Ο σκοπός της διάσκεψης ανακωχής των Μουδανιών ήταν: οι Έλληνες θα έπρεπε να αποσυρθούν από την Ανατολική Θράκη. Το αντάλλαγμα εκ μέρους των Τούρκων ήταν ο σεβασμός της ουδέτερης συμμαχικής ζώνης και των Στενών μέχρι την τελική Διάσκεψη Ειρήνης μεταξύ των Συμμάχων και των Τούρκων. Οι Έλληνες εκλήθησαν στα Μουδανιά για να αποδεχθούν τα σε βάρος τους τετελεσμένα γεγονότα. Έγινε δηλαδή εκεί, μία διευθέτηση των συμμαχικών σχέσεων με την Τουρκία, εξόδοις της Ελλάδας.

Η διάσκεψη άρχισε χωρίς τους Έλληνες, που δεν είχαν ακόμη φθάσει, με κύρια συζήτηση τη γραμμή που θα αποσύρονταν οι Έλληνες. Κατά την αφήγηση του Ισμέτ Ινονού στον Σπύρο Μαρκεζίνη το 1972, δέχθηκαν όλοι την προτροπή του: ” Ας φθάσουμε σε ένα αποτέλεσμα και οι Έλληνες θα υποχρεωθούν να το δεχθούν”. Οι Έλληνες, απλώς προσήλθαν την επαύριο για να τους ζητηθεί να προσυπογράψουν ο,τι οι άλλοι αποφάσισαν εις βάρος τους. Η άλλη θλιβερή διαπίστωση είναι ότι οι Γάλλοι και οι Ιταλοί φέρονταν ως σύμμαχοι της Τουρκίας, με μόνον τους απαυδημένους Άγγλους να διαπραγματεύονται, παρεμπιπτόντως τα συμφέροντα της Ελλάδας. Κατά τον Σπύρο Μαρκεζίνη “οι Έλληνες παρέμειναν βωβοί θεατές και οι Τούρκοι ήγειρον συνεχώς και νέας αξιώσεις”. Ο στρατηγός Σαρπύ με την καθοδήγηση του Φρακλίν Μπουγιόν, δέχθηκε όλα τα αιτήματα των Τούρκων. Ακολούθησαν οι Ιταλοί και μετά οι διστακτικοί Άγγλοι. ” Η Θράκη μας παραδόθηκε χωρίς να ριφθεί ούτε ένας πυροβολισμός”, δήλωσε μετά από πενήντα χρόνια ο Ισμέτ Ινονού.

Στις 25.9.1922 ο Βενιζέλος τηλεγράφησε από το Παρίσι : “Ανατολική Θράκη απωλέσθη ατυχώς δι’ Ελλάδα”, και : “ανάγκη Θράκες να εγκαταλείψωσι την γην, ην από τόσων αιώνων κατοικούσιν, αυτοί και πρόγονοί των”. Ήταν ακόμη μία από τις εθνικές εκκαθαρίσεις του 20ου αιώνα, παρ’ όλο που το πρωτόκολλο της Ανακωχής των Μουδανιών αφορούσε μόνο την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον Ελληνικό Στρατό και όχι από τον ελληνικό πληθυσμό.

Η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης σήμαινε τη μετακίνηση των 260.000 Θρακών προσφύγων με την οικοσκευή τους και μέρος της σοδειάς τους, όπως και την αποχώρηση δεκάδων χιλιάδων προσφύγων από τη Μικρά Ασία, οι οποίοι τον προηγούμενο μήνα, με την κατάρρευση του μετώπου της Μικράς Ασίας, είχαν καταφύγει στη Θράκη. Μετακινήθηκαν επίσης Αρμένιοι, Κιρκάσιοι και Τούρκοι αντικεμαλικοί των οποίων ο αριθμός δεν είναι γνωστός. Τη μετακίνηση συμπλήρωσε η αποχώρηση 70.000 περίπου στρατιωτών της Στρατιάς Θράκης, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν δυτικά του Έβρου. Μαζί και τελευταίοι αποχώρησαν οι Έλληνες δημόσιοι υπάλληλοι και η ελληνική χωροφυλακή. Κατά τις είκοσι ημέρες της εκκένωσης της Θράκης δηλαδή, μετακινήθηκαν προς δυτικά πάνω από 400.000 άτομα. Οι μετακινήσεις έγιναν με τραίνα, με πλοία και οδικώς με κάρα, τα οποία ήταν τότε διαθέσιμα στη Θράκη. Η εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης είχε ολοκληρωθεί το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου του 1922.

Παραθέτουμε, τέλος, τη μαρτυρία του Αλέξανδρου Μαζαράκη-Αινιάνος, από το βιβλίο του “Απομνημονεύματα”, που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1948. Ο στρατηγός Μαζαράκης, ένας από τους πρωταγωνιστές της απελευθέρωσης της Θράκης το 1920, ήταν επί κεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπίας στη Διάσκεψη Ανακωχής των Μουδανιών τον Σεπτέμβριο του 1922.

«… Τον Σεπτέμβριον του 1922 εκλήθην εις το Υπουργείον των Εξωτερικών, όπου μου ανέθεσαν να αντιπροσωπεύσω την Ελλάδα εις την μέλλουσαν να συνέλθη την 20 Σεπτεμβρίου εις Μουδανιά διάσκεψιν στρατιωτικών αντιπροσώπων της Ελλάδος, της Τουρκίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας και Ιταλίας, προς σύναψιν ανακωχής. …

»Σημειωτέον ότι και εγώ και η κυβέρνησις ενομίζαμε ότι επρόκειτο μόνον περί ανακωχής, περί των γραμμών δηλαδή όπισθεν των οποίων θα έμενεν ο ελληνικός και ο τουρκικός στρατός μέχρι της συνθήκης της ειρήνης, ως άλλως εξήγετο και από την διακοίνωσιν των δυνάμεων.

»Της επιτροπής μετείχον εκ μέρους της Αγγλίας ο στρατηγός Χάριγκτον, της Γαλλίας ο στρατηγός Σαρπύ, της Ιταλίας ο στρατηγός Μομπέλλι, της Τουρκίας (τον οποίον διόλου δεν συνήντησα) ο στρατηγός Ισμέτ Πασσάς. Ούτοι δεν ανέμενον την άφιξίν μας αλλά συνεδριάσαντες την 20–21 είχον ήδη παρασκευάσει το κείμενον της ανακωχής το οποίον και μας παρουσίασαν προς αποδοχήν την 22αν. Εις την πρώτην συνεδρίασιν της 22ας Σεπτεμβρίου, γενομένην επί αγγλικού θωρηκτού, μας επέδειξαν κείμενον έτοιμον της συνθήκης της ανακωχής εις το οποίον είχον μείνει σύμφωνοι οι Τούρκοι και οι τέως σύμμαχοί μας, χωρίς καν να μας ερωτήσουν. Δια τούτο ωρίζετο η άμεσος εκκένωσις της Θράκης υπό του ελληνικού στρατού μέχρι τον Έβρον και ότι επρόκειτο μόνον να συζητηθούν αι λεπτομέρειαι της εκτελέσεως. Εδήλωσα αμέσως ότι το κείμενον τούτο προδικάζει την συνθήκην της ειρήνης, ότι εγώ ήλθον δια να συζητήσω περί ανακωχής και όχι δια να ακούσω την άμεσον κατάληψιν της Θράκης υπό των Τούρκων και ότι υπό τοιούτους όρους θεωρώ τούτο απαράδεκτον και ούτε οδηγίας τοιαύτας έχω, ούτε καν θέλω να λάβω γνώσιν. Κατά την διεξαχθείσαν συζήτησιν ο Γάλλος αντιπρόσωπος στρατηγός Σαρπύ εζήτει με νευρικότητα και εκβιαστικώς να μας πιέση εις άμεσον αποδοχήν των πάντων, επισείων τους κινδύνους της παρελκύσεως, αφού δήθεν οι σύμμαχοι ανέλαβον να πείσουν τον Κεμάλ να μη διαπεραιωθή εις Ευρώπην και μας καταδιώξη και παρεχώρησαν εις αυτόν την Θράκην, η οποία παραχώρησις είναι οριστική. …

»Υπό τας συνθήκας ταύτας μετέβην εις την επί του αντιτορπιλλικού σύσκεψιν όπου ευθύς αμέσως εδήλωσα ότι μη γενομένης δεκτής ουδεμιάς ημετέρας προτάσεως δεν δύναμαι να υπογράψω. …

»Αλλά θα ήτο η ιδία η στάσις της Αγγλίας εάν έβλεπε μετ’ ολίγας ημέρας, μετά ένα μήνα, σημαντικήν εις τη Θράκην ελληνικήν δύναμιν με την στερράν απόφασιν να κρατήση και να αμυνθή αυτής; Θα ήτο διατεθειμένη τότε να συμμετάσχη με τας δύο άλλας δυνάμεις εις εκβιαστικά εναντίον της Ελλάδος μέτρα; Και επί πλέον, εάν αφιέμεθα μόνοι απέναντι των Τούρκων, θα ηδύναντο αυτοί, ενόσω με τον στόλον μας είμεθα κύριοι της Προποντίδος, να διαπεραιώσουν σημαντικάς δυνάμεις εξ Ασίας εις Θράκην; Βεβαίως όχι. Υπάρχει λοιπόν βάσιμος ελπίς ότι εάν παρετείναμεν την εκκρεμότητα, μη δεχόμενοι την εκκένωσιν της Θράκης και εν τω μεταξύ συντόνως ενισχύαμεν και ωργανούμεν τας εκεί στρατιωτικάς δυνάμεις μας, η μεν Ευρώπη δεν θα ήτο ηνωμένη δια να επέμβη, οι δε Τούρκοι δεν θα είχον εις χείρας των κανέν όπλον δια να εκβιάσουν και ημάς και την Ευρώπην.

»Προκειμένου, επαναλαμβάνω, δια τόσον μεγάλον έπαθλον όπως η Θράκη, ήξιζε τον κόπον να μεταχειρισθή η Ελλάς όλα τα μέσα δια να την κρατήση, φθάνουσα μέχρι του τελευταίου σημείου, όπου θα έβλεπε πλέον ότι η αντίστασίς της ήτο άσκοπος και εγέννα δεινοτέρους κινδύνους.

»Νομίζω λοιπόν ότι και ο Βενιζέλος εν Παρισίοις και η επανάστασις εν Αθήναις έσπευσαν πολύ, χάσαντες απ’ αρχής κάθε ελπίδα, να αποδεχθούν την εκκένωσιν της Ανατολικής Θράκης….»

Χρονολογικός πίνακας γεγονότων.

Οι ημερομηνίες είναι στο παλιό Γρηγοριανό ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το νέο Ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ευρώπη προκύπτει με την πρόσθεση 13 ημερών. Το Ιουλιανό ημερολόγιο εφαρμόσθηκε στην Ελλάδα το 1923.
13.08.1922 Τουρκική επίθεση στο Αφιόν Καραχισάρ
14.08.1922 Διάσπαση του ελληνικού μετώπου στο Αφιόν Καραχισάρ
21.08.1922 Διάταγμα αποστράτευσης των προ του 1918 κλάσεων του Ελληνικού Στρατού
27.08.1922 Είσοδος των Τούρκων στη Σμύρνη
29.08.1922 Οι Άγγλοι αρχίζουν να οχυρώνουν το Τσανάκ Καλέ και να συγκεντρώνουν δυνάμεις
31.08.1922 Ο Κεμάλ στη Σμύρνη. Δήλωσή του ότι μόνο η παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία θα απέτρεπε τη σύγκρουσή του με τους Συμμάχους
02.09.1922 Το αγγλικό υπουργικό συμβούλιο αποφασίζει να αντιμετωπίσει ένοπλα απόπειρα παραβίασης της ουδέτερης ζώνης στο Τσανάκ Καλέ από τους Τούρκους
02.09.1922 Έκκληση των Άγγλων προς τις αποικίες για στρατιωτική ενίσχυση κατά της Τουρκίας
03.09.1922 Άρνηση των αποικιών, εκτός της Νέας Ζηλανδίας, για αποστολή στρατευμάτων στα Δαρδανέλλια.
03.09.1922 Ανακοίνωση της αγγλικής κυβέρνησης ότι θα αντιμετωπισθεί με πόλεμο η παραβίαση της ουδέτερης ζώνης από την Τουρκία
03.09.1922 Άφιξη του Πλαστήρα στη Χίο. Αμέσως αρχίζει την προετοιμασία κινήματος
04.09.1922 Αποχώρηση των γαλλικών και ιταλικών στρατευμάτων από το Τσανάκ Καλέ
05.09.1922 Τουρκικά στρατεύματα εισέρχονται στην ουδέτερη ζώνη στην περιοχή του Τσανάκ Καλέ. Αμφότεροι Τούρκοι και Άγγλοι δεν ανοίγουν πυρ
06.09.1922 Οι τελευταίοι Έλληνες στρατιώτες αποχωρούν από τη Μικρά Ασία
06.09.1922 Άφιξη του Λόρδου Κώρζον στο Παρίσι. Αγγλογαλλική ρήξη
07.09.1922 Αποχώρηση των γαλλικών και ιταλικών στρατευμάτων από το Τσανάκ Καλέ
09.09.1922 Συμφωνία των Συμμάχων στο Παρίσι για εκχώρηση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία (συζητήσεις Πουανκαρέ και Λόρδου Κώρζον)
10.09.1922 Οι τρεις δυνάμεις ζητούν με κοινή ανακοίνωσή τους προς την Τουρκία τη συμμετοχή της σε Διάσκεψη Ειρήνης με αντάλλαγμα την απόδοση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
11.09.1922 Έκρηξη επαναστατικού κινήματος Πλαστήρα-Γονατά στη Χίο και στη Μυτιλήνη. Στόχος του η ανατροπή του Κωνσταντίνου και η σωτηρία της Ανατολικής Θράκης. Το σύνθημα είναι «Ελλάς-Σωτηρία»
12.09.1922 Επιβίβαση σε πλοία των επαναστατικών στρατευμάτων της Χίου και της Μυτιλήνης με προορισμό την Αττική
12.09.1922 Η Κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου αποδέχεται την παράδοση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
14.09.1922 Ο Βενιζέλος αναλαμβάνει την εκπροσώπηση του επαναστατικού καθεστώτος στο εξωτερικό
15.09.1922 Είσοδος των επαναστατικών στρατευμάτων στην Αθήνα
15.09.1922 Ο Κωνσταντίνος παραιτείται
16.09.1922 Τελεσίγραφο των Άγγλων προς τους Τούρκους στο Τσανάκ Καλέ. Το τελεσίγραφο δεν επιδίδεται στους Τούρκους από τον στρατηγό Χάριγκτον
17.09.1922 Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος φεύγει από την Ελλάδα
18.09.1922 Συμφωνείται μεταξύ Συμμάχων και Τούρκων Διάσκεψη Ανακωχής που θα διεξαχθεί στα Μουδανιά
19.09.1922 Θυελλώδης συζήτηση Βενιζέλου-Λόρδου Κώρζον στο Παρίσι
20.09.1922 Αρχίζει η Διάσκεψη των Μουδανιών
20.09.1922 Τηλεγράφημα του Βενιζέλου προς την Επανάσταση για την αποχώρηση από την Ανατολική Θράκη
21.09.1922 Ο Πλαστήρας στη Θράκη. Αποτυγχάνει να συναντηθεί με τον Κεμάλ
21.09.1922 Άφιξη της ελληνικής αντιπροσωπίας στα Μουδανιά
22.09.1922 Ο Βενιζέλος δηλώνει στον Λόρδο Κώρζον ότι η Ελλάδα θα αποχωρήσει από την Ανατολική Θράκη
23.09.1922 Αποχώρηση του Πλαστήρα από τα Μουδανιά
24.09.1922 Η Ελληνική Κυβέρνηση αποδέχεται την παράδοση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
25.09.1922 Η Ελληνική Κυβέρνηση εξουσιοδοτεί τον Έλληνα Αρμοστή στην Κωνσταντινούπολη να υπογράψει τη Συνθήκη Ανακωχής των Μουδανιών
28.09.1922 Υπογραφή της Συνθήκης των Μουδανιών. Αποχώρηση Έλληνα αντιπρόσωπου
30.09.1922 Ο Στρατηγός Νίδερ εκδίδει διαταγές για την αποχώρηση των Ελλήνων από την Ανατολή Θράκη
30.09.1922 Σύσκεψη του υπουργικού συμβουλίου στην Αθήνα και αποδοχή της εκχώρησης της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
02.10.1922 Αρχίζει η εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης από τους Έλληνες
06.10.1922 Παραίτηση της Κυβέρνησης Λόυδ Τζωρτζ
20.10.1922 Συμπλήρωση της εγκατάλειψης της Ανατολικής Θράκης από τους Έλληνες
11.11.1922 Αρχίζει η αποχώρηση των Ελλήνων από τη Θρακική Χερσόνησο
15.11.1922 Παράδοση της Ανατολικής Θράκης στους Τούρκους

ANAΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ

Οδοιπορικό στην Ανατολική Θράκη

Published by ANemos on Τρίτη, Φεβρουάριος 03, 2009

Πάνω από δύο χρόνια κράτησε τα οδοιπορικό του Χρήστου στην Ανατολική Θράκη. Που τον χάναμε, που τον βρίσκαμε ήταν πάντα με ένα σακ-βουαγιάζ στην πλάτη. Ο “συνταξιούχος” συνάδελφος και αγαπημένος φίλος είχε βάλει άλλο ένα μεγάλο στοίχημα. Αφού “ξεψάχνισε” τη Θεσσαλονίκη και το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας (και όχι μόνο) βάλθηκε να ανακαλύψει αυτή την ξεχασμένη περιοχή του Ελληνισμού. Το εγχείρημα τεράστιο. Αποτέλεσμα αυτής της «επιχείρησης αυτογνωσίας και εθνικής μνήμης», όπως την λέει ο ίδιος, αποτελεί η έκδοση «Μνήμης Οδοιπορία – Ανατολική Θράκη» (εκδ. Επίκεντρο).

«Θεωρώ ότι είναι μία περιοχή ξεχασμένη» μας έλεγε. «Η ιστορία και οι αγώνες των Θρακιωτών απουσιάζουν από τα σχολικά βιβλία. Σήμερα, όταν μιλούμε για Θράκη αναφερόμαστε μόνο στη Δυτική, αφήνοντας έξω από τις αναφορές μας τα υπόλοιπα τμήματά της, την Ανατολική, που περιήλθε στην Τουρκία, και τη Βόρεια Θράκη, που ενσωματώθηκε στη Βουλγαρία. Αγνοούμε πόλεις, πρόσωπα και γεγονότα παρ’ όλο που ο πολιτισμός και η προσφορά τους στους εθνικούς αγώνες βρίσκονται σε πολύ υψηλή και σημαντική θέση».
Κι έχει δίκιο!
Χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί τα τελευταία 20 χρόνια -και όχι άδικα- για τη Μακεδονία λόγω της επικαιρότητας και της υστερίας των Σκοπιανών. Πόσα όμως ξέρουμε για την Ανατολική Θράκη; Για την Αδριανούπολη, τις Σαράντα Εκκλησιές, τη Ραιδεστό, την Καλλίπολη, τη Βιζύη, τον Αίνος, τη Μάδυτο;
Ο Χρήστος Ζαφείρης πήγε ο ίδιος μαζί με τον φωτογράφο Γιώργο Πούπη σε όλα αυτά τα μέρη. Συγκέντρωσε αρχιακό υλικό. Εκανε ρεπορτάζ. Μίλησε με ανθρώπους και από τις δύο πλευρές των συνόρων.
«Η σημερινή περιδιάβαση στην Ανατολική Θράκη είναι μία μαρτυρική εμπειρία για τα ιστορικά, πληθυσμιακά και οικοδομικά τετελεσμένα. Παρ’ όλη, όμως, την κατεδαφιστική μανία και την καταλυτική φθορά του χρόνου, οι ελληνικές μαρτυρίες, οι θρακιώτικες εμπράγματες μνήμες είναι παρούσες, αποκαλυπτικές και συγκινητικές», σημειώνει.

«Η προσέγγιση μας είναι προσωπική, δηλαδή αναφερόμαστε επιλεκτικά σε τόπους και ανθρώπους, σε ιστορικές καταστάσεις και παραδοσιακές συνήθειες που μας συγκίνησαν, που τυχόν ξεχάστηκαν ή δεν διατηρούν τη σπουδαία σημασία τους με το πέρασμα του χρόνου. Επιχειρήσαμε ιδιαίτερα να βρούμε απάντηση στο γιατί η Ανατολική Θράκη, που έστειλε το 1920 βουλευτές στην Ελληνική Βουλή, έπεσε θύμα των «συμμάχων» μας και αποδόθηκε απροσχημάτιστα στην Τουρκία. Παλιές και νέες φωτογραφίες και προπαντός οι φωτογραφίες κειμηλίων των προσφύγων, ξαναφέρνουν τραγικές μνήμες και προκαλούν ερωτήματα για το μεγάλο εκπατρισμό και αναθερμαίνουν τη συλλογική μνήμη για τις αλησμόνητες πατρίδες».

ΒΟΡΕΙΑ ΘΡΑΚΗ

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ, ύστερα από τον κριμαϊκό πόλεμο και την κήρυξη της Βουλγαρικής Εξαρχικής Εκκλησίας, οπότε σημειώνεται ρήγμα στις Ελληνο-Βουλγαρικές σχέσεις, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γη που γεννήθηκαν, έζησαν, δημιούργησαν και πρόκοψαν. Καταφεύγουν στην Ελλάδα με μοναδική αποσκευή τις παραδόσεις τους. Ριζώνουν σε χωριά και κωμοπόλεις της Ροδόπης, του Έβρου και της Ξάνθης και κάποιοι στην Κεντρική Μακεδονία.

1.Καβακλή

Ωραία κωμόπολη με 9 χιλιάδες κατοίκους. Όταν απελευθερώθηκε η χώρα από την Τουρκική αυτοκρατορία, το 1978, έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας και είχαν έδρα όλες οι διοικητικές αρχές. Επειδή όμως κατά την περίδο του αυτονομιακού καθεστώτος, 1879 – 1885 ανέπτυξε πλούσια εθνική – ελληνική δράση, το 1900, η κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Πέττκο Καραβέλωφ, μετέφερε την έδρα της επαρχίας στο μικρό βουλγάρικο χωριό της περιφέρειας, Καζίλ – αγάτς.Βούλγαροι μόνιμοι κάτοικοι μέχρι το 1900 δεν υπήρχαν, εκτός από τους λίγους δημόσιους υπάλληλους, που κι’ αυτοί έπρεπε να γνωρίζουν κατά προτίμηση την ελληνική, για να διοριστούν. Από το 1900 και μετά άρχισαν να εγκαθίστανται αλλά όμως μέχρι το 1924 δεν ξεπέρασαν ποτέ τους 60. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ζούσαν και Τούρκοι οι οποίοι όμως σιγά – σιγά έφυγαν γιατί δεν μπορούσαν να ζήσουν μέσα στους Έλληνες.

2. Καρυές

Ήταν η αρχαιότερη και σπουδαιότερη κωμόπολη στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, η περισσότερο γνωστή.Μετά τους Καβακλιώτες, οι Καρυώτες ήταν οι περισσότερο κοινωνικά μορφωμένοι γιατί ταχτικά ξενιτεύονταν και πολλοί ασχολούνταν με το εμπόριο.Οι Καρυές ήταν η δεύτερη σε πληθυσμό, 4.000 και δεύτερη σε σπουδαιότητα μετά το Καβακλή. Οι κάτοικοι ήταν μόνο Έλληνες. Βούλγαροι προσπάθησαν να εγκατασταθούν, αλλά δεν κατάφεραν να μείνουν. Οι Καρυώτες συντηρούσαν τετρατάξιο Δημοτικό σχολείο αρρένων με 200 μαθητές και 2 δασκάλους. Επίσης Νηπιαγωγείο με 50 νήπια και μια δασκάλα. Είχε μια παλιά εκκλησία, την Αγία Παρασκευή.

3. Μεγάλο Μοναστήρι

Μεγάλο χωριό που ήταν χτισμένο στους πρόποδες ενός τρίκορφου βουνού που είχε το όνομα (Μοναστήρ-Μπαϊρ). Στην ψηλότερη κορυφή, σώζονταν ερείπια αρχαίου φρουρίου που είχε το όνομα Καλέ – Μπαϊρ (φρούριο του όρους). Είχε περί τους 1600 κατοίκους. Συντηρούσε τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο αρρένων, με 50 μαθητές και 2 δασκάλους. Είχε παλαιά εκκλησία που ξαναχτίστηκε το 1893 με τρεις παπάδες. Ήρθαν στην Ελλάδα, με ανταλλαγή πληθυσμών από το 1906 μέχρι το 1925. Εγκαταστάθηκαν γεωργοί στα Τρίκαλα Βεροίας και στο Ν. Μοναστήρι. Περισσότερα για το Μεγάλο Μοναστήρι ακολουθούν μετά την αναφορά στα χωριά.

4. Μικρό Μοναστήρι

Μεγάλο χωριό, μαζί με την Δράμα και Τσικούρκιοι αποτελούσαν ένα Δήμο. Είχε 1060 κατοίκους. Συντηρούσε τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο αρρένων με 45 μαθητές και 2 δασκάλους. Μια εκκλησιά με 3 παπάδες. Το χωριό λέγονταν και Αρβανίτες, ίσως οι κάτοικοί του να προέρχονταν από την Ήπειρο.

5. Σιναπλή

Χωριό που περνούσε ο παραπόταμος του Τόντζου ο Γιαούζ – ντερέ και αποτελούνταν από τρεις συνοικίες. Αριθμούσε 1800 κατοίκους και συντηρούσε τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο με 130 μαθητές – άρρενες και 2 δασκάλους.

6. ΔογάνογλουΧωριό με πολλά νερά, αριθμούσε 800 κατοίκους. Συντηρούσε Δημοτικό Σχολείο με 50 μαθητές και 2 δασκάλους και με εκκλησία μ’ έναν παπά.

7. Τσιουκούρ –κιοϊ (Τσιουκούρκιοϊ)Χωριό σε κατάφυτη τοποθεσία, αριθμούσε 834 κατοίκους, συντηρούσε κι αυτό Δημοτικό Σχολείο και εκκλησία.

8. Δράμα

Χωριό που κατοικήθηκε από Μοναστηριώτες το 1885. Μέχρι τότε το κατοικούσαν Τούρκοι, αλλά μετά την απελευθέρωση της χώρας, οι Τούρκοι μετανάστευσαν και τα κτήματά τους τα αγόρασαν Μοναστηριώτες. Είχε μια εκκλησία κι ένα παπά.

9. Ακ-Μπουνάρ

Χωριό στις πλαγιές αμμόλοφου, αριθμούσε 780 κατοίκους. Συντηρούσε κι αυτό τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο και εκκλησία.

10. Μεγάλο Βογιαλίκι

Μεγάλο χωριό με 1500 κατοίκους. Είχε τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο με 150 μαθητές και 2 δασκάλους, μια μεγάλη εκκλησία με 4 παπάδες.

11. Μικρό Βογιαλίκι

Βρίσκονταν βορινά από το Μεγάλο Βογιαλίκι, χωριό με 800 κατοίκους συντηρούσε κι αυτό Δημοτικό Σχολείο και εκκλησία.

12. Μουρανδαλή

Χωριό που βρίσκεται βορειοδυτικά απ’ τα Βογιαλίκια. Αριθμούσε 700 κατοίκους, συντηρούσε κι αυτό Δημοτικό Σχολείο και εκκλησία.Οι κάτοικοι των χωριών αυτών εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα από το 1906 μέχρι το 1925. Οι λόγοι ήταν οι προσπάθειες εκβουλγαρισμού τους από το βουλγάρικο σχολείο, την εκκλησία και την κατάταξη στον βουλγάρικο στρατό. Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, τα πράγματα ήταν ακόμη δυσκολότερα γιατί οι περισσότεροι υπηρετούντες στο στρατό από τα χωριά αυτά, αυτομόλησαν και κατετάγησαν στον Ελληνικό. Έτσι, κατά την εφαρμογή της συνθήκης του Νεϊγύ του 1924, για ανταλλαγή των μειονοτήτων θεληματικά, καμμιά αντίρρηση δεν προβλήθηκε στην αρμόδια επιτροπή για τις αθρόες δηλώσεις «περί εκούσιας μεταναστεύσεως» στην μητέρα Ελλάδα.

Τα χωριά τα οποία πήγαν, ήταν πολλά. Μερικά από αυτά είναι το Νέο Καβακλή και Ξυλογανή της Κομοτηνής, οι Νέες Καρυές Λάρισας, Μοναστήρι Λάρισας (Σαλασλάρ), Τρίκαλα Βέροιας, Ν.Μοναστήρι, Ζορμπά – Μικρό Μοναστήρι Θεσσαλονίκης, Αλήφακα – Καρυές Δομοκού,Αιγίνιο Πιερίας κλπ.

Από το βιβλίο,«Οι Μοναστηριώτες»

ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΗ

Ιστορία

Η Φιλιππούπολη διαθέτει ιστορία 6.000 ετών, αρχαιότερη από αυτήν της Αθήνας ή της Ρώμης, γεγονός που την καθιστά μια εκ των αρχαιοτέρων κατοικήσιμων Ευρωπαϊκών πόλεων. Γνωστή αρχικά ως Θρακική πόλη με το όνομα Ευμολπιάδα (λατινικά: Eumolpias) κατελήφθη το 342 π.Χ. από τον Φίλιππο Β' που την μετονόμασε σε Φιλιππόπολις. Επανέκτησε την ανεξαρτησία της ως Πουλπουδέβα (βουλγαρικά: Пулпудева) - που είναι μετάφραση του "Φιλιππόπολις" (θρακ. "δεβα" = πόλη), έως την ενσωμάτωσή της στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία οπότε και ονομάστηκε Τριμόντιον (λατινικά: Trimontium), που σημαίνει Πόλη των Τριών Λόφων, από τους τρεις λόφους πάνω στους οποίους ήταν αρχικά χτισμένη και κατέστη πρωτεύουσα της επαρχίας της Θράκης.

Τον 6ο αιώνα κατελήφθη από Σλάβους με την ονομασία Πουλντίν (φωνητική παράφραση του Πουλπουντέβα) και από τους Βούλγαρους το 815. Το όνομα Πλοβντίφ πρωτοεμφανίζεται το 15ο αιώνα.

Το 1364 κατακτάται από τους Οθωμανούς. Υπό Οθωμανική κυριαρχία υπήρξε σημαντικό κέντρο του Βουλγαρικού εθνικιστικού κινήματος. Απελευθερώθηκε το 1878 μετά τη Μάχη του Πλόβντιφ αλλά δεν ενώθηκε με το νεοσύστατο Πριγκηπάτο της Βουλγαρίας. Αντιθέτως, αποτέλεσε την πρωτεύουσα της αυτονομημένης Επαρχίας της Ανατολικής Ρωμυλίας, μέχρι την τελική ένωση της περιοχής με την Βουλγαρία το 1885. Στο τέλος του 19ου αιώνα λειτουργούσαν στην πόλη 8 ελληνικά σχολεία, αναμέσα σε αυτά ήταν η Ζαρίφειος σχολή, η οποία αποτέλεσε το πιο ονομαστό ελληνικό εκαπιδευτικό ίδρυμα στην ευρύτερη περιοχή.

Υπό κομμουνιστική κυριαρχία, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Φιλιππούπολη λειτούργησε ως το κέντρο του δημοκρατικού κινήματος της χώρας, το οποίο τελικά έριξε το φιλοσοβιετικό καθεστώς το 1989.

[Επεξεργασία] Οικονομία

Η Φιλιππούπολη βρίσκεται στο κέντρο μια σημαντικής γεωργικής περιοχής και κατά συνέπεια η επεξεργασία και η μεταποίηση τροφών αποτελεί την σημαντικότερη βιομηχανία της. Η πόλη κατασκευάζει επίσης μηχανήματα και παράγει υφάσματα και χημικά.

[Επεξεργασία] Gallery

• 
• 
• 
• 

[Επεξεργασία] Αξιοθέατα

• Η Παλιά Πόλη
• Το Αρχαίο Θέατρο
• Το Ρωμαϊκό στάδιο
• Το Ρωμαϊκή αγορά
• Το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο
• Η Αρχαία Συναγωγή
• Η Εκκλησία των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
• Η Ντζουμάγια - Τζαμί (Βουλγάρικα: Джумая)
• Τα Τούρκικα Λουτρά (Γκαλερί τέχνης)
• Η Εκκλησία της Παρθένου Μαρίας
• Η Εκκλησία της Αγίας Μαρίνας
• Ο Κήπος του Τσάρου Συμεών
• Η Διεθνής Έκθεση
• Η Καθολική Εκκλησία
• Το Εθνογραφικό Μουσείο Φιλιππούπολης (Βουλγαρία)

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ

Από τον Έβρο στον Εύξεινο Πόντο

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ

Μερικά χιλιόμετρα βόρεια της Ορεστιάδας βρίσκονται οι Καστανιές. Χωριό που εκτός από το ετήσιο φεστιβάλ του Άρδα που γίνεται εκεί κάθε χρόνο, αποτελεί και συνοριακό σημείο για να περάσει κανείς από την Ελλάδα στην Τουρκία.

Λίγο πριν μπούμε στις Καστανιές, διακρίνουμε στο βάθος να αχνοφαίνονται οι μιναρέδες του Σελίμιγιε του εντυπωσιακού τζαμιού που βρίσκεται στο κέντρο της Αδριανούπολης (Edirne), έργο του διάσημου αρχιτέκτονα της οθωμανικής περιόδου Μιμάρ Σινάν, ο οποίος έχει σχεδιάσει πάνω από 150 κτίρια (τεμένη, μαυσωλεία, πτωχοκομεία, υδραγωγεία, γέφυρες, λουτρά, ανάκτορα κλπ), αρκετά από τα οποία μπορούμε να θαυμάσουμε και σήμερα.

Η απόσταση από τις Καστανιές μέχρι τη δεύτερη πόλη της οθωμανικής αυτοκρατορίας είναι μόλις 6 χιλιόμετρα, έτσι ώστε πολλοί επισκέπτες από την Ελλάδα να περνούν τα σύνορα το Σαββατοκύριακο για μια βόλτα και για ψώνια στη μεγαλύτερη πόλη της Ανατολικής Θράκης.

Η ομορφιά του Έβρου
Στα σύνορα οι διατυπώσεις είναι σχετικά σύντομες. Παρόλα αυτά αρκούσαν μερικά λεπτά έξω από το αυτοκίνητο για να διαπιστώσουμε πως το καιρός είχε βγάλει τα δόντια του και δάγκωνε. Κρύο και υγρασία που σε λίγο έγινε δυνατή βροχή η οποία μας συνόδευσε μέχρι να φτάσουμε στο ξενοδοχείο.

Παρά τη βροχή το θέμα του Έβρου –Μέριτς στα τούρκικα- ο οποίος στο σημείο εκείνο κάνει έναν μαίανδρο και κυλά μέσα στο έδαφος της γειτονικής χώρας, είναι εντυπωσιακό. Ο πλακόστρωτος δρόμος, ο οποίος πηγαίνει παράλληλα στο ποτάμι, στρίβει αριστερά και μια θαυμάσια οθωμανική γέφυρα ενώνει τις δύο όχθες του. Το φάρδος του ποταμού στο σημείο εκείνο προκαλεί δέος. Μετά τη γέφυρα του Έβρου και αφού προχωρήσουμε λίγες εκατοντάδες μέτρα, συναντούμε μια δεύτερη οθωμανική γέφυρα η οποία ενώνει τις δύο όχθες του ποταμού Τούντζα και αφού τη διασχίσουμε βρισκόμαστε στην Αδριανούπολη.

Οι μιναρέδες του Σελιμιγιέ
Οι πινακίδες μας οδηγούν εύκολα στο κέντρο της πόλης. Ήδη έχει νυχτώσει ενώ η βροχή δεν έχει σταματήσει να πέφτει. Φτάνουμε στην κεντρική πλατεία Δημοκρατίας και μπροστά μας σε ένα υπερυψωμένο σημείο δεσπόζει εντυπωσιακό και θαυμάσια φωτισμένο το περίφημο Σελιμιγιέ τζαμίμ το οποίο βρίσκεται εκεί με τους τέσσερις μιναρέδες, ύψους 80 μέτρων, του από το 1575. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι όμως το εσωτερικό του τζαμιού, το οποίο επισκεφθήκαμε την επόμενη ημέρα. Ο τρούλος του στηρίζεται σε οκτώ κολώνες ενώ το άπλετο φως εξασφαλίζεται από έναν μεγάλο αριθμό παραθύρων που σχεδίασε ο Σινάν.

Ακολουθώντας την οδό Ταλάτ πασά, η οποία στρίβει προς τα δεξιά και είναι η κατεύθυνση που παίρνει ο ταξιδιώτης αν θέλει να συνεχίσει προς την Κωνσταντινούπολη, φτάσαμε κατάκοποι στο ξενοδοχείο.

Μια Σαμιώτισα στην Αδριανούπολη
Ο ήλιος, αν και ήταν με δόντια, προσφερόταν για βόλτα στην πόλη. Φυσικά το Σελίμιγιε ήταν ο πρώτος στόχος. Η συνέχεια μας βρήκε να περπατάμε στο κέντρο της πόλης όπου δεσπόζουν ακόμη δύο μεγάλα τζαμιά. Το Εσκί τζαμί (Παλιό τζαμί), απέναντι από το Σελίμιγιε, και μερικές δεκάδες μέτρα πιο πέρα το Ουτσερεφελί τζαμί.

Κοιτάζοντας το χάρτη ανακαλύψαμε πως στις βόρειες παρυφές της πόλης, κοντά στον ποταμό Τούντζα, βρίσκεται το Μπεγιαζίτ τζαμί. Η όρεξη για περπάτημα υπήρχε ακόμη και σς 20 μλεπτά περίπου βρεθήκαμε μπροστά σε ένα θαυμάσιο κτίριο του 1397. Λειτουργεί ως μουσείο υγείας και μάλιστα, στο παρελθόν, όπως μάθαμε εκεί, είχε λειτουργήσει ως ψυχιατρικό άσυλο.

Η επιστροφή ήταν πιο δύσκολη. Ακολουθήσαμε για λίγο την όχθη του Τούντζα, είδαμε τα ερείπια του Χουμανουγιού Σαράι, το οποίο ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο παλάτι της οθωμανικής αυτοκρατορίας μετά το περίφημο Τόπκαπι της Κωνσταντινούπολης και περάσαμε δίπλα από το στάδιο όπου γίνονται κάθε χρόνο, στις αρχές Ιουνίου, οι περίφημοι παραδοσιακοί αγώνες πάλης.

Ο επόμενος στόχος μας ήταν… ένας καφές. Επιστρέψαμε στο κέντρο, περπατήσαμε στα γεμάτα λιχουδιές και άλλη προϊόντα καταστήματα του κέντρου και δίπλα στην σκεπαστή αγορά Καβαφλάρ, είδαμε… τη Σαμιώτισα. Μόνο που δεν ήταν με σάρκα και οστά αλλά ένα πολύ όμορφο καφέ. Το όνομα γραμμένο στα ελληνικά και η επιτόπια δημοσιογραφική έρευνα μας έδειξε πως ο τούρκος ιδιοκτήτης, ο οποίος δεν γνωρίζει λέξη στα ελληνικά, ονόμασε έτσι το μαγαζί του επειδή έχει μια μακρινή καταγωγή, κατά το ¼, από το ελληνικό νησί των Δωδεκανήσων.

Καλός ο καφές, αλλά τώρα ήρθε η ώρα να καταλαγιάσουμε την πείνα μας. Ένας θεσπέσιος πατσάς και στη συνέχεια οι νοστιμότατοι κεφτέδες ήταν το καλύτερο φάρμακο. Επιδόρπιο, οι καταπληκτικές τουλούμπες που πήραμε από το σούπερ μάρκετ (!) κι ακόμη τους θυμόμαστε…

Στα μέρη του Βιζυηνού
Το ψιλόβροχο της επόμενης δεν μας εμπόδισε να ξεκινήσουμε για τη θάλασσα, τον Εύθξεινο Πόντο ή Μαύρη Θάλασσα, που βρίσκεται στα ανατολικά.

Αφού πήγαμε για μερικά χιλιόμετρα στον τεράστιο αυτοκινητόδρομο με τις 6 λωρίδες και την ελάχιστη κίνηση που οδηγεί στην Πόλη, στρίψαμε προς τις Σαράντα Εκκλησιές (Κιρκαλερί). Συμπαθητική πόλη, με το άγαλμα του Κεμάλ –σιγά την πρωτοτυπία- να μας υποδέχεται στην πλατεία. Ένας μικρός περίπατος και συνεχίσαμε προς το Βιζέ, την ελληνική Βιζύη, πατρίδα του Γεώργιου Βιζυηνού. Με 10.000 κατοίκους περίπου σήμερα, η Βιζύη έχει να επιδείξει στο επισκέπτη τα ερείπια ενός βυζαντινού πύργου στο λόφο και κοντά σε αυτά το ναό της Αγίας Σοφίας, που χτίστηκε μεταξύ 850 και 890. Βασιλική μετά τρούλου, σε καλή κατάσταση σχετικά, βρίσκεται στο στάδιο αποκατάστασης.

Από εδώ ακολουθούμε ένα δρόμο γεμάτο στροφές, ο οποίος διασχίζει υπέροχα δάση με στόχο να φτάσουμε στη θάλασσα. Έτσι φτάνουμε στο Κιγίκιοϊ, ελληνική ονομασία Μήδεια, που οι ντόπιοι υποστηρίζουν πως προέρχεται από… τα μύδια (μίντιε στα τουρκικά), τα οποία αφθονούν στην περιοχή. Στο γραφικό χωριό μπαίνουμε από την πύλη των τειχών της ελληνιστικής περιόδου. Στο τέλος του δρόμου υπάρχει ένα θέμα που σου κόβει την ανάσα. Ένας λόφος με ένα φάρο και μπροστά σου απλώνεται ανταριασμένος ο Εύξεινος Πόντος. Το τοπίο γίνεται αόμη πιο εντυπωσιακό αφού από τη δεξιά μεριά εκνβνάλει ο ποταμός Λέβης (Καζάν Ντερέ) και από την αριστερή ο Πλήσιος (Παπούτς Ντερέ). Ο χωματόδρομος που οδηγεί στις όχθες του Πλησίου δεν μας πτοεί. Άλλωστε είναι λιγότερο από 500 μέτρα. Τον ακολουθούμε και φτάνουμε στο λαξευμένο στο βράχο βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου, ο οποίος θυμίζει τους αντίστοιχους που υπάρχουν στην Καππαδοκία.

Μετά από ένα ταξίδι 170 κουραστικών χιλιομέτρων, βόλτες στις πόλεις και φωτογραφίσεις έχει έρθει η πιο όμορφη στιγμή της ημέρας. Η στιγμή του φαγητού, στο εστιατόριο που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου. Ένα θαυμάσιο γεύμα καλκάνια (είδος ψαριού), και θέα προς τη Μαύρη Θάλασσα, είναι ό, τι καλύτερο.

Αξίζει να το δοκιμάσετε.

ΑΓΙΟΛΟΓΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

Άγιοι Τριανταεπτά Μάρτυρες που μαρτύρησαν στη Βιζύη της Θράκης

Σταθερή. Εορτάζει στις 20 Αυγούστου εκάστου έτους.

Μέγεθος γραμματοσειράς κειμένου:

Τρεῖς ἐνδέουσι πρὸς τὸ τοὺς κεκαυμένους. Χάριν Τριὰς σοῦ, τετράκις τελεῖν δέκα.

Βιογραφία Απ' αυτούς τους Αγίους, άλλοι μεν ήταν από το Βυζάντιο, άλλοι δε από την Φιλιππούπολη. Συνελήφθησαν στη Βιζύη της Θράκης από τον έπαρχο Απελλιανό, και επειδή ομολόγησαν με θάρρος την αληθινή πίστη τους στον Χριστό, στην αρχή τους έκοψαν τα πόδια και τα χέρια και έπειτα τους έκαψαν ζωντανούς μέσα σε αναμμένο καμίνι. Ο δε Παρισινός Κώδικας 1587, αναφέρει και κατάλογο ονομάτων τους ως εξής: Σευήρος, Ωρίωνας, Αντιλίνος, Μολίας, Ευδαίμονας, Σιλουανός, Σαβίνος, Ευστάθιος, Στράτωνας και Βόσβας από το Βυζάντιο, από δε τη Φιλιππούπολη Τιμόθεος, Παλμάτος, Μεστός, Νίκωνας, Δίφιλος, Δομετιανός, Μάξιμος, Νεόφυτος, Βίκτωρας, Ρίνος, Σατορνίνος, Επαφρόδιτος, Κερκάς, Γάιος, Ζωτικός, Κρονίονας, Ανθάνας, Εύρος, Ζωΐλος, Τύραννος, Αγαθός, Πανσθένης, Αχιλλέας, Πανθήριος, Χρύσανθος, Αθηνόδωρος, Παντολέοντας, Θεοσεβής, Γενέθλιος και Μέμνονας. Στο δε Πατμιακό Κώδικα 266, αναφέρονται την 24η Αυγούστου και στο σύνολο τους 33 και με κάποιες διαφορές στα ονόματα τους, σε σχέση με τον Παρισινό Κώδικα. «ὴ αὕτη ἥμερα ἄθλησις τῶν ἁγίων μαρτύρων Σεβήρου καὶ Μέμνονος τῶν ἐν Θρᾴκῃ μαρτυρησάντων, ὧν τὰ ὀνόματα εἰσὶ ταῦτα: Ρίων, Ἀνειτυλλιανός, Σαβίνος, Εὐστάθιος, Στρατῖων, Βόσβας, οὗτοι εἴσι Βυζάντιοι. Τιμόθεος δὲ καὶ Παλμάτιος, Μεστός, Νικῶν, Δίφιλος, Δομέτιος, Μάξιμος, Νεόφυτος, Βίκτωρ, Βίνος, Σατορνίνος, Ἐπαφροδίτης, Κέρκος, Γάιος, Ζωίλος, Τύραννος, Ἀγαθός, Παρθένος, Ἀχιλλεύς, Πανθήριος, Χρύσανθος, Ἀθηνόδωρος, Παντολέων, Θεόσεβρος, Γενέθλιος, Ὧρος, οὗτοι Θράκες ὑπῆρχον ἐπὶ Διοκλητιανοὺ καὶ Μαξιμιανοὺ τῶν βασιλέων».

ΑΓΙΟΛΟΓΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

Άγιοι Δύο Μάρτυρες από τη Θράκη

Τύπος εορτής:	Σταθερή. Εορτάζει στις 25 Οκτωβρίου εκάστου έτους.

Μέγεθος γραμματοσειράς κειμένου:

Eύρον πονηροί και κυλίστραν πετρίνην, Eν η σύναθλοι συμπιέζονται δύω.

Βιογραφία Οι Άγιοι Δύο Μάρτυρες από τη Θράκη μαρτύρησαν, αφού συμπιέστηκαν μεταξύ δύο μεγάλων πετρών.

ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ

Ὁ Ἅγιος Λουκᾶς ὁ Ὁσιομάρτυρας ἐξ Ἀνδριανουπόλεως

Ὁ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς Λουκᾶς γεννήθηκε στὴν Ἀνδριανούπολη τῆς Θρᾴκης καὶ οἱ γονεῖς του ὀνομάζονταν Ἀθανάσιος καὶ Δομνίτσα. Σὲ ἡλικία ἕξι ἐτῶν ὀρφάνεψε ἀπὸ πατέρα καὶ παραδόθηκε ἀπὸ τὴν μητέρα του σὲ κάποιο Ζαγοραῖο, μετὰ τοῦ ὁποίου ἐγκαταστάθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη. Σὲ ἡλικία δεκατριῶν ἐτῶν, μετὰ ἀπὸ κάποιο ἄτυχο περιστατικὸ φιλονικίας μὲ κάποιον τουρκόπαιδα, ἀναγκάστηκε νὰ ἀλλαξοπιστήσει καὶ νὰ γίνει Μωαμεθανός. Ἐπειδὴ ἔνιωθε τύψεις συνειδήσεως, ἔφυγε κρυφὰ ἀπὸ τὸ σπίτι τοῦ Τούρκου ἀφέντη του καὶ μετὰ ἀπὸ πολλὴ περιπλάνηση, ἀφοῦ ᾖλθε στὴ Σμύρνη καὶ ἀπὸ ἐκεῖ στὴ Θήρα, ἔφθασε στὸ Ἅγιον Ὄρος. Ἐκεῖ παρέμεινε ἀρκετὸ καιρὸ διερχόμενος μονὲς καὶ σκῆτες. Στὸ τέλος ἐκάρη μοναχὸς στὴ μονὴ Σταυρονικήτα.Φλεγόμενος ἀπὸ τὸν πόθο τοῦ μαρτυρίου, ὁ Λουκᾶς ἀναχώρησε τὸν μῆνα Μάρτιο τοῦ 1802, ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ μετέβη στὴ Μυτιλήνη. Παρουσιάσθηκε στὸν κριτὴ τῆς πόλης, ἔλεγξε μὲ θάρρος τὴ μωαμεθανικὴ θρησκεία καὶ κήρυξε τὴν πίστη του στὸν Χριστό. Καὶ παρὰ τὶς κολακεῖες καὶ τὶς ἀπειλές, ὁ Μάρτυς παρέμεινε στερεωμένος στὴν πατρῴα εὐσέβεια.Ὁδηγούμενος πρὸς τὴν οἰκία τοῦ Ναζήρη, συνάντησε τὸν Μητροπολίτη Μυτιλήνης, ποὺ ὁδηγοῦνταν καὶ αὐτὸς πρὸς τὸ κριτήριο. Ὁ Ἅγιος ἔσκυψε τὴν κεφαλή του καὶ ζήτησε τὴν εὐλογία καὶ τὶς προσευχὲς τοῦ Ἀρχιερέως. Οἱ Τοῦρκοι, μόλις τὸ εἶδαν αὐτό, ἐξεμάνησαν καὶ τὸν ἔδειραν ἀνηλεῶς. Παρὰ τὸν ἐπικείμενο φόβο καὶ τὴν ἀπειλούμενη γενικὴ σφαγὴ ὁ Ἐπίσκοπος διέταξε νὰ γίνει δέηση σὲ ὅλους τούς ναοὺς ὑπὲρ τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ, Λουκᾶ.Ὁ Ἅγιος, μόλις παρουσιάσθηκε ἐνώπιον τοῦ Ναζήρη καὶ ἐνώπιον πλήθους Τούρκων, ὁμολόγησε καὶ πάλι τὴν πίστη του στὸν Χριστό. Μετὰ τὴν ἀνάκριση, τοῦ δόθηκε τριήμερη προθεσμία, γιὰ νὰ σκεφθεῖ καὶ νὰ ἀποφασίσει. Ὅταν πέρασαν οἱ τρεῖς ἡμέρες καὶ ἐξέπνευσε ἡ προθεσμία, ὁ Ἅγιος Λουκᾶς συνέχισε νὰ παραμένει ἀμετακίνητος στὴν Ὀρθόδοξη πίστη. Γι’ αὐτὸ καταδικάσθηκε στὸν διὰ ἀπαγχονισμοῦ θάνατο.
Τὸ ἱερὸ λείψανό του παρέμεινε τρεῖς ἡμέρες στὴν ἀγχόνη καὶ μετὰ ταῦτα τὸ ἔριξαν στὴ θάλασσα.

Αναρτήθηκε από FLOGA ΚΥΡΙΟΥ στις Δευτέρα, Μάρτιος 23, 2009

ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ

Ο Άγιος Νεομάρτυς Μιχαήλ ο Μαυροειδής από την Ανδριανούπολη

17 Φεβρουαρίου, 2010 — VatopaidiFriend

Μαρτύρησε στις 17 Φεβρουαρίου , τέλη 15ου αιώνα, στην Ανδριανούπολη

Ο Άγιος καταγόταν από σπουδαία οικογένεια της Ανδριανουπόλεως, ήταν ο πρώτος άρχοντας της πόλεως, μορφωμένος, ευγενής, ενάρετος και πλούσιος. Είχε δε γνωριμίες και διασυνδέσεις τόσο με Τούρκους όσο και με Ρωμιούς. Ήταν γνωστός και ξακουστός σε πολλούς προκρίτους της Μ. Ασίας ακόμη και σε ανθρώπους του παλατιού αλλά και μεγιστάνες της Κωνσταντινουπόλεως.

Αυτόν τον σπουδαίο και ενάρετο άνθρωπο , μια ομάδα τούρκων, γνωστών για την πονηρία τους , κινήθηκε από τον δαίμονα και συκοφάντησε τον Μιχαήλ στον δικαστή πως ομολόγησε πίστη στο Ισλάμ στην τουρκική γλώσσα, παρουσιάζοντας μάλιστα και ψευδομάρτυρες. Ο δικαστής τον κάλεσε και του ζήτησε να απολογηθεί για την κατηγορία.

Ο άγιος εμφανίστηκε μπροστά του και ομολόγησε πως όλα είναι ψευδή και πως πρόκειται για συκοφαντία. Ο δικαστής κατάλαβε πως επρόκειτο για συκοφαντία ,επειδή όμως οι κατήγοροι τον απειλούσαν, με πολύ θόρυβο μάλιστα, ότι, εάν απολύσει τον μάρτυρα, θα τον μηνύσουν στον Σουλτάνο, πως αδιαφορεί για την τήρηση των μουσουλμανικών νόμων , έκλεισε τον άγιο στη φυλακή, περιμένοντας διαταγή του Σουλτάνου.

Οι κατήγοροι, μαζί με άλλους, δεν σταμάτησαν εδώ, πήγαν στον Σουλτάνο και ολοκλήρωσαν τη σκευωρία. Παρουσίασαν , μεγαλοποιημένα μάλιστα, τα πράγματα και ο σουλτάνος χωρίς να πολυεξετάσει , πείστηκε στα λόγια τους και εξέδωκε διαταγή ή να αρνηθεί ο Μιχαήλ την πίστη του και να γίνει μουσουλμάνος ή να θανατωθεί δια πυράς.

Επέστρεψαν λοιπόν στην Ανδριανούπολη και επέδειξαν τη διαταγή του Σουλτάνου. Έλεγαν δε στον Άγιο : πείσου γνωστικέ άνθρωπε, στη διαταγή του ηγεμόνα και σε μας, ομολόγησε τη δική μας πίστη και θα ωφεληθείς. Θα ευτυχήσεις εσύ και οι συγγενείς σου, θα απολαύσεις μέγιστες δωρεές, υψηλές τιμές και επαίνους, θα δοξαστείς. Αν όμως δεν θελήσεις να πειστείς, θα σε σκοτώσουμε σύμφωνα με τον νόμο και τη διαταγή του ηγεμόνα.

Σε αυτά ο γενναίος και αδαμάντινος μάρτυρας απάντησε:

Επειδή τόσο πολύ υπερίσχυσε εναντίον μου το ψεύδος και η ραδιουργία σας, σκέφτηκα και αποφάσισα, διότι δεν είμαι βέβαια απερίσκεπτος ούτε ανόητος, όπως γνωρίζετε. Ούτε αλλάζω, ούτε θα αλλάξω ποτέ την πίστη μου στον Χριστό αλλά θα υπομείνω πρόθυμα ως το θάνατο, χωρίς να συζητήσω καθόλου για τις δωρεές και τις τιμές και όσα άλλα μου έχετε υποσχεθεί. Γι’ αυτό μόνο απορώ, εάν νομίζετε ότι θα υποστώ προθύμως τον δια ξίφους θάνατο ενώ θα φοβηθώ τον δια πυράς. Και αν ακόμη αυτός παρέχει περισσότερο πόνο στις αισθήσεις και εκείνος δεν παύει να είναι θάνατος. Ώστε με όποιον θέλετε θανατώστε με, χωρίς να πείτε στο εξής τίποτε περισσότερο. Από εμένα βεβαίως δεν θα ακούσετε τίποτα άλλο.

Ντροπιασμένοι και απογοητευμένοι ,επειδή δεν μπόρεσαν να του αλλάξουν τη γνώμη , έφεραν τον δήμιο και τον διέταξαν να τον αποκεφαλίσει.

Λέγοντας ο άγιος : Κύριε ημών Ιησού Χριστέ δέξαι το πνεύμα μου , αποκεφαλίστηκε.

Μετά την εκτέλεση συγκέντρωσαν ξύλα και έκαψαν το τίμιο λείψανο του Αγίου.