Δόμνα Βιζβίζη

Πουλάκι πόθεν έρχεσαι, πουλάκι γι' αποκρίσου
μην είδες και μην άκουσες για την κυρά Δομνίτσα
την όμορφη και δυνατή, την αρχικαπετάνα
που χει καράβια τίμητα και πρώτο μέσα στ' άλλα
καράβι γοργοτάξιδο, καράβι τιμημένο
καράβι που πολέμησες στης Ίμβρος το μπουγάζι.

Και το πουλάκι στάθηκε και το πουλάκι λέει:
την είδα την απάντησα σιμά στο Αγιονόρος.
Τρεις μέρες επολέμαγε με δυο χιλιάδες Τούρκους
καράβια δω, καράβια κει, καράβια παραπέρα
και τούτη σαν τον αητό όρμαγε και χτυπούσε
δεξιά, ζερβά κι ανάστροφα κι ακόμα όπου βολούσε.

Κι άκουγες βόγγους δυνατούς και στεναγμούς μεγάλους
κι άκουγες κλάματα πικρά και κλάματα απαίσια
κι η θάλασσα εκοκκίνιζε σαν των Τουρκών τα φέσια.

Τόποι-Θέματα : ΘΡΑΚΗ

Θράκη
Στην Θράκη υπάρχουν τεκμηριωμένα στοιχεία κατοίκησης από την αρχαιότερη Νεολιθική περίοδο ( περ. 6.600 με κεραμεική αυλακωτής ή ζωγραφιστής λευκής διακόσμησης σε καστανή ή ερυθρά επιφάνεια), ενώ τη λεγόμενη Εποχή του Χαλκού (που αρχίζει γύρω στο 3.000), παρατηρείται ίδρυση αξιόλογων κοινοτήτων στις ορεινές περιοχές της Ροδόπης, τις πεδινές περιοχές της Νοτίου Θράκης, τις περιοχές γύρω από τον ποταμό Δούναβη και τις παραλιακές περιοχές του Ευξείνου Πόντου. Μαζική εγκατάσταση Θρακικών φύλων που προηγουμένως κατοικούσαν στη Μακεδονία, εντοπίζεται χρονικώς κατά την 2α χιλιετία (ερείπια των οικισμών της εποχής εκείνης έχουν εντοπισθεί στην Ακρόπολη Κρεμαστού, στον «Άγιο Γεώργιο» Μαρωνείας και το ύψωμα Μουργκάνα στο Νεοχώρι Σταυρουπόλεως), από δε την αρχαϊκή εποχή είναι γνωστές περίπου 100 θέσεις, τόσο ορεινές όσο και πεδινές (πιο σημαντικές είναι εκείνες στα Ρίζια Έβρου, κοντά στον Άρδα ποταμό, στην Τσούκα Σαρακηνής Ροδόπης, κ.α.).
Οι φυλές των Θρακών, συγγενικές προς τις υπόλοιπες Ελληνικές, είχαν εγκατασταθεί σε διαφορετικές περιοχές της Θράκης αναπτύσσοντας διαφορετικό πολιτισμό. Ως ισχυρότερες φυλές αναφέρονται οι Κίκκονες, Βήσσαι, Δόλογγες, Οδρύσαι, Σίντιοι, Ηδωνοί, Σιροπαιώνες και Βιθυνοί. Τις φυλές αυτές είχε καταφέρει να ενώσει το 450 ο βασιλεύς Τήρης που βασίλευσε έως τον θάνατό του σε ηλικία 92 ετών. Άλλες φυλές ήσαν οι Αγάθυρσοι (βορείως του Δουνάβεως, απεκλήθησαν αργότερα «Δάκες» από των Ρωμαίους), Αγραίοι ή Αγριάνες, Δόβηρες και Οδόμαντες (γύρω από το Παγγαίον όρος), Βέρβυκες, Γρααίοι (γύρω από τον Στρυμώνα), Μύγδονες, Νιψαίοι, Αλητοί, Τριβαλλοί, Γάνοι (της Ανατολικής Θράκης), Κροβύζοι, Δάρδανοι, Κορπίδες, Τράλλιοι, Υπερπαίονες, Δατηνοί (στο Στρυμωνικό κόλπο), Παρίστριοι, Δίοπλοι, Θύνοι, Ζηράνιοι, Κορπίλοι, Σάτραι (η μόνη θρακική φυλή που δεν υπετάγη στους Πέρσες του Ξέρξου), Βρύγες, Ξάνθιοι, Ορέσκιοι, Βρένοι (γύρω από τον Έβρο), Τερίζοι, Τιλαταίοι, Σέρδοι, Σίθωνες, Αγριάνες (πρόγονοι των σημερινών Πομάκων), Σαβοί (λάτρεις του Θεού Σαβαζίου), Βισάλται, Δρώοι (βόρείως του Στρυμώνος), Σαπαίοι, κ.ά.
Στον Όμηρο, η Θράκη αναφέρεται ως η χώρα βορείως του Πηνειού και άνωθεν του Βορείου Αιγαίου, μία τεράστια έκταση μεταξύ του ποταμού Δουνάβεως (Ίστρου) από Βορρά, του Ελλησπόντου και Θρακικού Πελάγους από Νότο, του Ευξείνου Πόντου από Ανατολάς και του ποταμού Στρυμώνος από Δυσμάς. Στους Κλασικούς χρόνους δημιουργήθηκε το μεγάλο Βασίλειο των Οδρυσών που καταλάμβανε κατά την ακμή του όλη την προαναφερθείσα περιοχή. Κατά την εποχή του Φιλίππου Β� του Μακεδόνος ( 350 ) τα δυτικό όριο των Θρακών έγινε ο ποταμός Νέστος, ενώ επί Ρωμαϊκής εποχής «Θράκη» καλείτο μόνο το νότιο μέρος του Αίμου, αφού το βόρειο λεγόταν Μοισία. Οι Βυζαντινοί συρρίκνωσαν ακόμη πιο πολύ τη Θράκη, ορίζοντάς τη μόνο στη σημερινή περιοχή της «Ανατολικής» Θράκης.
Το όνομά της η Θράκη το πήρε, σύμφωνα με τη Μυθολογία, από την ομώνυμη κόρη του Ωκεανού και της Παρθενόπης.
Γνωστοί Θράκες ήσαν ο Εύμολπος (ιδρυτής των Ελευσινίων Μυστηρίων), ο Ορφεύς, ο Μουσαίος, ο Βορέας, ο Θάμυρις, ο Διομήδης, ο Τηρεύς, ο Λυκούργος, ο Λίνος, και η Ωρείθυια.
Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, το πρώτο ιστορικό γεγονός των Αθηνών ήταν η πολιορκία της Ακροπόλεως από τον βασιλέα Εύμολπο και τους Ελευσινίους πολεμιστές του. Επίσης, η Παράδοση αναφέρει ότι οι Θράκες ήσαν γνωστοί και ως «Λαοί της Θάλασσας» που αφού πολέμησαν και ηττήθηκαν στην Αττική ( περ. 1300 ) έμειναν και εγκαταστάθηκαν εκεί, η δε λατρεία του Θεού τους (Ποσειδώνος) εισήχθη ως δεύτερη μετά εκείνη της Θεάς Αθηνάς στην Ακρόπολη των Αθηνών και συνετέλεσε στο πλάσιμο του γνωστού μύθου της διαμάχης των δύο Θεών για την πολιουχία.
Κατά τον Τρωϊκό Πόλεμο, οι Θράκες πολέμησαν στο πλευρό των Τρώων (Ακάμας, Πείροος, Ρήσος) αν και μεμονωμένοι από αυτούς πολεμούν στο πλευρό των Αχαιών, όπως λ.χ. ο γνωστός για την δυνατή φωνή του Στέντωρ. Κατά δε τον 7ο αιώνα άρχισαν να καταφθάνουν στα παράλια της χώρας τους Ίωνες άποικοι από τις πόλεις της Μικράς Ασίας (λόγω της περσικής πίεσης), οι οποίοι ίδρυσαν σπουδαίες πόλεις που απετέλεσαν κέντρα διάδοσης του Ιωνικού Πολιτισμού στις βορειότερες φυλές των Θρακών.
Μετά τους Περσικούς Πολέμους, ο Αθηναϊκός στόλος απελευθέρωσε τις πόλεις στα Θρακικά παράλια, το δε έτος 478 έγιναν αυτές μέλη της Α� Αθηναϊκής Συμμαχίας. Την ίδια εποχή, ήκμασε το Θρακικό βασίλειο των Οδρυσών και, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, το έτος 440 επί βασιλέως Σιτάλκη, υιού του Τήρη, τα όρια του βασιλείου έφταναν έως τις εκβολές του Δουνάβεως.
Τα χρόνια που ακολούθησαν τα χαρακτηρίζει η ανάπτυξη και ο θρακικός Ελληνισμός ήκμασε, αναδείξας σπουδαίους ανθρώπους όπως λ.χ. ο Δημόκριτος, ο Βίων, ο Εκαταίος, ο Μέναιχμος, ο Πρωταγόρας, ο Λεύκιππος, ο Παιώνιος, ο γεωγράφος Αντιφάνης και άλλοι. Πάρα πολλοί Θράκες μετακόμισαν στην Αττική και ίδρυσαν παροικίες στην Αθήνα, τη Σαλαμίνα και τον Πειραιά (Καστέλλα), είναι δε γνωστές και οι εορτές που τελούσαν προς τιμήν της φυλετικής τους Θεάς Βενδίδος (τα «Βενδίδεια»).
Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, μετά τη Ναυμαχία στους «Αιγός Ποταμούς» ( 405 ), καθοριστική για την έκβαση του όλου Πολέμου (στην ουσία δεν ήταν Ναυμαχία, αλλά ο στόλος των Σπαρτιατών έπιασε στον ύπνο τους Αθηναίους όταν είχαν βγεί στην ξηρά και μόνον ο Κόνων κατόρθωσε να διαφύγει με 7 τριήρεις καθώς κι η αγγελιοφόρος «Ιερά Πάραλος» που έπλευσε στην Αθήνα για να μεταφέρει τα δυσάρεστα νέα), και αφού ηττήθησαν οι Αθηναίοι από τους Σπαρτιάτες υπό τον Λύσανδρο, η Θράκη μεταξύ άλλων εγκαταλείπει την Αθήνα και γίνεται σύμμαχος της Σπάρτης, όχι όμως για πολύ, καθώς το έτος 378 η εντάσσεται ξανά στα μέλη της Β� Αθηναϊκής Συμμαχίας.
Αργότερα, το 342, οι Μακεδόνες υπό τον Φίλιππο κατέλυσαν την Αθηναϊκή κυριαρχία και προσάρτησαν τη Θράκη στο Μακεδονικό Βασίλειο, χρησιμοποιώντας μάλιστα τους Θράκες στο ιππικό του. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου, το έτος 323, ο στρατηγός Λυσίμαχος ίδρυσε τη Λυσιμάχεια στον Ισθμό της Χερρονήσου ως «θρακική» πρωτεύουσα του Μακεδονικού Βασιλείου. Το έτος 168 η Θράκη έγινε Ρωμαϊκή επαρχία (με πρωτεύουσα την Πέρινθο) και παρά το ότι το Βασίλειο των Οδρυσών κατελύθη το έτος 47 μ.χ.χ., γνώρισε αρκετή οικονομική ακμή έως και την Εποχή των Αντωνίνων (2ος αιώνας μ.χ.χ.). Επίσης, έως την εποχή του Διοκλητιανού, οι Ρωμαίοι διετήρησαν την πολιτική οργάνωση των Ελλήνων και το Ελληνικό σύστημα διοικήσεως, μεθόδευσαν δε από την αρχή της επικρατήσεώς τους την αστικοποίηση όλης της Θράκης κατά το πρότυπο των Ελληνικών πόλεων (τότε ιδρύθηκαν η Τραϊανούπολις, η Τόπειρος, η Πλωτινόπολις, η Αδριανούπολις, κ.ά.). Οι κώμες και οι πόλεις της Θράκης οργανώθηκαν σε Ομοσπονδία με πρωτοβάθμιες «Συμπολιτείες» και «Κοινά». Στη συνέχεια η Θράκη έπεσε σε ολιγανθρωπία και πλήρη παρακμή λόγω των αλλεπάλληλων βαρβαρικών επιδρομών.

Ναός Ηλιακής Θεότητος
Τα ελάχιστα ερείπιά του κείτονται κοντά στο χωριό Πρωτοκκλήσι, 10 χλμ. έξω από το Σουφλί προς το Διδυμότειχο. Ανήκε ίσως στον ηλιακό Θεό Θράκα Ιππέα. Η ντόπια λαϊκή παράδοση πιστεύει ότι ήταν Ναός του Ορφέως.

Ιερό Θεάς Δήμητρος Ζώνης
Το Ιερό ήταν υπαίθριο με βωμούς, εσχάρες θυσιών και αποθέτη, και ανεγέρθη τον 6ο αιώνα. Στο εσωτερικό του βρέθηκε μεγάλος αριθμός επίχρυσων και ασημένιων αναθημάτων, πλάκες λατρευτικών παραστάσεων, αγγεία, γυναικεία ειδώλια, νομίσματα και πήλινες υδρίες.

Ναός Θεού Απόλλωνος Ζώνης
Σίγουρο είναι ότι ο Ναός του Θεού περιελάμβανε πρόναο και σηκό. Σώθηκε τριβαθμιδωτή κρηπίδα, περιεβάλλετο δε ο Ναός από αυλές, στοές και άλλα ιερά κτίσματα. Έχουν βρεθεί κεραμικά του 6ου και 5ου αιώνος, όστρακα και αττικά ερυθρόμορφα αγγεία που έχουν χαραγμένο το όνομα του Θεού, καθώς επίσης και τμήματα αρχαϊκού Κούρου.

Ιερό του Θεού Διονύσου
Το Ιερό αυτό του 4ου αιώνος, 5 χλμ. από τη σύγχρονη Μαρώνεια, περιελάμβανε Ναό με σηκό και φαρδύ πρόδομο, καθώς και διάφορα βοηθητικά οικήματα. Σε αυτόν το χώρο βρέθηκε το πήλινο προσωπείο του Θεού Διονύσου.

Ιερό Αγνώστου Θεότητος
Κάτω από μικρό βυζαντινό Μοναστήρι, στη θέση του ρέματος Σύναξης στη Νότιο πλευρά του όρους «Άγιος Γεώργιος», βρέθηκαν θεμέλια αρχαίου Ναού, αγνώστου όμως Θεότητος. Θεωρείται ότι από το σημείο αυτό επιβιβάζονταν σε πλοία οι προσκυνητές που είχαν προορισμό το Ιερό των Μεγάλων Θεών στη νήσο Σαμοθράκη.

Ιερό Αγνώστου Θεότητος (Άβδηρα)
Σε παλαιότερο κομμάτι του τείχους της πόλεως, ανακαλύφθηκε αρχαϊκό Ιερό που λειτουργούσε έως και τον 4ο αιώνα.

Μαρώνεια ή Μαρωνία
Στη θέση του σημερινού παραλιακού χωριού «Άγιος Χαράλαμπος» βρισκόταν η Ελληνική πόλη Μαρώνεια που ήταν η δεύτερη σε σπουδαιότητα (μετά τα Άβδηρα) πόλη της Θράκης. Περιστοιχιζόταν από τείχος με ορθογώνιους και ημικυκλικούς πύργους, το οποίο πιθανώς είχε κτισθεί τον 4ο αιώνα (το έτος 1880 αναφέρει ο Γάλλος αρχαιολόγος S. Reinach ότι ύψος του έφτανε σε μερικά σημεία μέχρι και τα 12 μέτρα, σήμερα όμως, δυστυχώς, φτάνει μόνο τα 2 μέτρα).
Κατά την Παράδοση, την πόλη ίδρυσε ο Μάρων, ιερεύς του Θεού Απόλλωνος από την γειτονική πόλη των Κικόνων Ίσμαρο.
Η πρώτη αποδεδειγμένη κατοίκηση της περιοχής έγινε την τέταρτη χιλιετία, στα δε μέσα της δεύτερης εγκαταστάθηκε εκεί ένα Θρακικό φύλο. Χίοι άποικοι έφτασαν στην περιοχή τον 7ο αιώνα και ίδρυσαν την κλασική Μαρώνεια, η οποία, παρά τις συγκρούσεις της με τους Θάσιους, έγινε μεγάλο ναυτικό και εμπορικό κέντρο και τον 5ο αιώνα έκοψε χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα (με παραστάσεις κυρίως διονυσιακές, δηλ. κεφαλές του Θεού Διονύσου και αμπέλους).
Γνωστό ήταν το κρασί που παρήγαγε η πόλη κι η παράδοση αναφέρει ότι τέτοιο ήταν εκείνο με το οποίο ο Οδυσσεύς μέθυσε τον Πολύφημο. Γνωστές προσωπικότητες που γεννήθηκαν στη Μαρώνεια ήσαν ο ζωγράφος Αθηνίων, ο ποιητής Σωτάδης κι ο συγγραφεύς Ηγεσίας. Το 353 με τη βοήθεια του Θρακός βασιλέως Αμαδόκου, απέκρουσε αποτελεσματικά τον Μακεδόνα Φίλιππο, υπετάγη όμως αργότερα ( 350 ) στη Μακεδονική κυριαρχία. Στους Ελληνιστικούς χρόνους διεκδικείτο από την Πέργαμο, αργότερα δε απελευθερώθηκε από τους Ρωμαίους εξαιτίας της φιλικής προς αυτούς πολιτικής και έκοψε δικό της νόμισμα (ασημένιο τετράδραχμο).
Σημαντικές λατρείες της πόλεως ήσαν του Θεού Απόλλωνος, του Θεού Διός και του Θεού Διονύσου. Έχει διασωθεί μικρό μέρος του Θεάτρου και της ρωμαϊκής αγοράς, μέρη διαφόρων κτιρίων, ένα γωνιακό ακρωτήριο Βωμού, τμήμα Ιωνικής ζωοφόρου, τμήμα Ιερού, μέρη της οχυρώσεως και διάφορα επιτύμβια ανάγλυφα. Έχουν επίσης βρεθεί ένα πήλινο προσωπείο του Θεού Διονύσου (του 4ου αιώνος) καθώς και πήλινο αγαλματίδιο της Θεάς Αφροδίτης (επίσης του 4ου αιώνος).

Ξάνθεια
Αρχαία Θρακική πόλη, στη θέση της σημερινής Ξάνθης, στους πρόποδες της Ροδόπης, ίσως η πρωτεύουσα των Ξαθίων Θρακών.

Βεργέπολις
Ερείπια της πόλεως, η οποία ήταν δημιούργημα των Αβδηρητών, χρονολογούμενα στους Κλασικούς, Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους, βρίσκονται ανάμεσα στα χωριά Βαφαίικα και Κουτσό, 10 χλμ νοτίως της σημερινής Ξάνθης.

Τόπειρος
Ερείπια της Ελληνικής πόλεως βρίσκονται ανάμεσα στα σημερινά χωριά Τοξότες και Παράδεισος, 14 χλμ δυτικώς της Ξάνθης. Η Τόπειρος ιδρύθηκε την εποχή του Αυγούστου και διέθετε ισχυρό τείχος, ερημώθηκε όμως στο μεγαλύτερο τμήμα της στα πρώτα Βυζαντινά χρόνια, το δε υπόλοιπο μετετράπη από τον 6ο έως τον 8ο αιώνα σε έδρα Επισκόπου.

Σάλη
Η αρχαία πόλη Σάλη, ιδρυθείσα πιθανόν από τους Μαρωνείτες, μέλος της Αθηναίκής Συμμαχίας (μας είναι γνωστό ότι στα 425 - 421 κατέβαλε 3.000 δρχ. συνδρομή), έστεκε βεβαιωμένα (από τα ρωμαϊκά itineraria, «οδοιπορικά», του 4ου αιώνος μ.χ.χ. που την ορίζουν περίπου 11 χλμ. δυτικώς της Τραϊανουπόλεως) στο σημείο της σημερινής Αλεξανδρουπόλεως. Στην πόλη έχουν ήδη βρεθεί διάφορα τυχαία ευρήματα μελανοβαφούς κεραμικής, δύο κιβωτιόσχημοι Ελληνιστικοί τάφοι, οροθετική επιγραφή του 1ου μ.χ.χ. αιώνος, ακέφαλο μαρμάρινο άγαλμα εφήβου και τμήμα μαρμάρινου πεσσού με κυμάτιο και ανάγλυφη κεφαλή, καθώς και πλάκα με την επιγραφή «Όρος χώρας ιεράς Θεών των εν Σαμοθράκη» (όριο της ιερής χώρας των Θεών της Σαμοθράκης) που επιβεβαιώνουν την ταύτιση του χώρου.

Στρύμη
Αποικία της Θάσου που ιδρύθηκε στη χερσόνησο της Μολυβωτής (περί τα μέσα του 7ου αιώνος), κοντά στη χώρα των Μαρωνιτών, που είχε ως αποτέλεσμα τις συγκρούσεις Μαρώνειας και Θάσου. Στην περιοχή, έχουν ανακαλυφθεί θεμέλια κατοικιών, τμήματα δρόμων και υπόγειες σήραγγες υδραγωγείων καθώς και φρεάτια συλλογής και άντλησης νερού, που θεωρούνται σημαντικά τεχνικά έργα της αρχαίας υδραυλικής και μηχανικής. Άλλα αξιόλογα ευρήματα είναι η «Στήλη της Κόρης» του 6ου αιώνος, επιτύμβια στήλη του 5ου αιώνος, ερυθρόμορφη πελίκη με τις μορφές του Θεού Απόλλωνος, της Θεάς Αρτέμιδος και της Λητούς, μαρμάρινος Λέων, ασημένια τετράδραχμα του 4ου αιώνος, κάνθαροι και λευκές Λήκυθοι του 5ου αιώνος.

Άβδηρα
Σύμφωνα με την παράδοση, ιδρυτής των Αβδήρων ήταν ο Ηρακλής, που ίδρυσε την πόλη προς τιμή του φίλου του Αβδήρου υιού του Θεού Ερμού, όταν αυτός βοηθώντας τον Ηρακλή στον όγδοο άθλο του κατασπαράχθηκε από τα άγρια άλογα του βασιλέως των Βιστώνων Θρακών, Διομήδους. Οι πρώτοι άποικοι ήσαν οι Κλαζομένιοι ( 655 ) με αρχηγό τον Τιμήσιο ή Τιμέσιο, και μετά την καταστροφή της πρώτης αποικίας γύρω στο 600 από τους Θράκες, το 545 ή 543, ακολούθησε η εγκατάσταση Τηίων αποίκων που είχαν εγκαταλείψει την Τέω για να αποφύγουν τον περσικό ζυγό. Οι Τήϊοι άποικοι αντιμετώπισαν επίσης τις επιθέσεις των Θρακών, πλην όμως επιτυχώς και επεξέτειναν τις κτήσεις τους προς το εσωτερικό, φτάνοντας ως τη Βιστωνίδα, τη σημερινή Ξάνθη, και το Νέστο. Τα Άβδηρα εγνώρισαν ιδιαίτερη ακμή τον 5ο αιώνα, τόσο εμπορική όσο και πολιτισμική (ασημένια τετράδραχμά τους βρέθηκαν μέχρι την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία), είχε δε ως έμβλημα των νομισμάτων τους τον Γρύπα και τον πολιούχο τους Θεό Απόλλωνα (τα ασημένια νομίσματα κόβονταν δίχως διακοπή από το 540 έως το 345). Το πολίτευμά τους ήταν δημοκρατικό, με το Δήμο και τη Βουλή να έχουν την ανώτατη εξουσία.
Γνωστές προσωπικότητες της πολυάνθρωπης αυτής πόλεως ήσαν ο φιλόσοφος Δημόκριτος και ο μαθητής του Ανάξαρχος, ο σοφιστής Πρωταγόρας, ο μελικός ποιητής Ανακρέων, ο μαθηματικός Βίων, που ήταν ο πρώτος που διετύπωσε τη θεωρία ότι υπάρχουν μέρη της γης με έξι μήνες ημέρα και έξι μήνες νύχτα, ο ιστορικός Διοκλείδης, ο φιλόσοφος Λεύκιππος, ο φιλόσοφος Ασκάνιος, ο γραμματικός Εκαταίος και ο ποιητής Νικαίνετος. Τα Άβδηρα, για αγνώστους λόγους, ήσαν περιβόητα για την μωρία των κατοίκων τους (Αβδηριτισμός).
Η πόλη έπεσε στα χέρια των Περσών μετά τη Ναυμαχία της Λάδης ( 482 ), το δε έτος 480, είχε φιλοξενηθεί εκεί ο στρατός του Ξέρξου, το ίδιο και το έτος 479, όταν αποχωρούσε ο Ξέρξης μετά την ήττα του, χάρισε μάλιστα στην πόλη, σε αντάλλαγμα, μια χρυσοποίκιλτη τιάρα και ένα χρυσό σπαθί. Από το 454 έως το 405, τα Άβδηρα ήσαν μέλος της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας και πλήρωναν συμμαχική εισφορά 10 - 15 τάλαντα ανά έτος. Το 376, η πόλη λεηλατήθηκε για πρώτη φορά από τους Θράκες Τριβαλλούς, γεγονός που είχε δυσάρεστα αποτελέσματα για την οικονομική κατάσταση και το πολιτικό γόητρο της Πόλης. Το επόμενο έτος, από ευγνωμοσύνη για τη βοήθεια των Αθηναίων στον πόλεμο με τους Τριβαλλούς, οι Αβδηρίτες προσχώρησαν στη Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία, το έτος 350 όμως έχασαν την αυτονομία τους και το 343 προσαρτήθηκαν στο κράτος του Φιλίππου Β. Στα μέσα του 4ου αιώνος πάντως, τα Άβδηρα επεκτάθηκαν νοτίως με νέα κτίσματα και «ιπποδάμειο» πολεοδομία, ισχυρά τείχη, ακρόπολη, δύο λιμάνια και εργαστήρια.
Στους Ελληνιστικούς χρόνους άλλαξαν πολλές φορές κυρίαρχο (γνώρισαν σταδιακά τη δεσποτεία του Λυσίμαχου, των Σελευκιδών και των Πτολεμαίων), για να απελευθερωθούν, όπως και οι άλλες Θρακικές πόλεις, μετά τη μάχη στις Κυνός Κεφαλές ( 197 ) από τις λεγεώνες του Ρωμαίου στρατηγού Λούκιου Στερτινίου, το 170 όμως η πόλη καταστράφηκε για δεύτερη φορά εξαιτίας του υπερβολικού ζήλου ενός Ρωμαίου στρατηγού που μετέτρεψε επίσης σε δούλους τους κατοίκους της τους οποίους όμως απελευθέρωσε η Ρωμαϊκή Σύγκλητος.
Τους επόμενους αιώνες, η πόλη διατήρησε ένα καθεστώς ανεξαρτησίας και έκοψε δικό της χάλκινο νόμισμα. Η ακμή της πόλεως είχε διάρκεια έως και τον 3ο αιώνα μ.χ.χ., τα τείχη της όμως σταδιακά έπεσαν, ενώ μετά την επικράτηση των χριστιανών και τις επιδρομές των βαρβάρων ερημώθηκε εντελώς, αφού προηγουμένως καταστράφηκαν όλα τα δημόσια οικοδομήματά της και πρωτίστως τα Ιερά της (στην πόλη υπήρχαν Ιερά του Θεού Απόλλωνος Δηρήνου, της Θεάς Δήμητρος, της Θεάς Αρτέμιδος, της Θεάς Αθηνάς Επιπυργίτιδος, της Θεάς Αφροδίτης και του Θεού Διονύσου και οι σημαντικότερες εορτές ήσαν αυτές των Διονυσίων και των Θεσμοφορίων, στον δε Τζέτζη μαρτυρείται η εκεί παρουσία σπουδαίου τοπικού Μαντείου). Κατά της διάρκεια της Βυζαντινής κατοχής, τα έρημα Άβδηρα λέγονταν από τους εντόπιους Πολύστυλον (προφανώς από τις άπειρες σπασμένες κολώνες των Ελληνικών Ναών).
Από το 1952 που άρχισαν να συστηματοποιούνται οι ανασκαφές στην ακρόπολη των Αβδήρων, ανακαλύφθηκαν πολλά τμήματα της αρχαίας πόλεως και σήμερα φαίνονται αρχαία τείχη από πωρόλιθο και η πύλη τους, αρχαία λουτρά στην Αγορά της πόλεως και το ευρισκόμενο βορείως, μέσα σε άλσος, Θέατρο. Μεταξύ των ευρημάτων του αρχαιολογικού χώρου είναι αναθήματα μικρών υδριών, ειδώλια της Θεάς Δήμητρος και Κόρης, επιγραφές με αναφορές στο Θεό Δία υπό τις επικλήσεις «Ύψιστος» και «Ελευθέριος», ειδώλια του Θεού Ερμού, του Θεού Διονύσου, της Θεάς Αφροδίτης, του Θεού Πανός, της Θεάς Νίκης, του Θεού Έρωτος και του Ηρακλέους, καθώς και ανάγλυφα της Θεάς Κυβέλης. Έχουν βρεθεί επίσης τον Δεκέμβριο του 2000 και τάφοι του 6ου αιώνος.

Μεσημβρία ή Ζώνη
Αποικία της Σαμοθράκης του 7ου αιώνος, η οποία απήλαυσε βίο 13 αιώνων (έως και τον 6ο αιώνα μ.χ.χ.). Αναφέρεται και από τον Ηρόδοτο ως ο δυτικότερος οικισμός της Σαμοθρακικής Περαίας. Όταν ανακαλύφθηκε, ταυτίστηκε αρχικά με την αρχαία πόλη της Μεσημβρίας αλλά με τις ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων (μεγάλος αριθμός χάλκινων νομισμάτων που φέρουν τον Θεό Απόλλωνα και διάφορα σύμβολά του, καθώς και η ανακάλυψη του Ναού του) εξακριβώθηκε πλήρως το ότι όντως πρόκειται για την αρχαία πόλη Ζώνη, της οποίας προστάτης ήταν ο Θεός Απόλλων.
Πιθανολογείται ότι η Μεσημβρία ήταν ο παλαιότερος θρακικός οικισμός της εποχής του σιδήρου, που έστεκε στην ίδια θέση. Η αρχαία πόλη της Ζώνης περιβαλλόταν από τείχος με αμυντικούς πύργους που ξεκινούσε από το ύψωμα της ακροπόλεως και έφτανε μέχρι την θάλασσα, στο δε εσωτερικό έχουν ανακαλυφθεί οικίες, εργαστήρια, καταστήματα, δρόμοι καθώς και δύο Ιερά (της Θεάς Δήμητρος και του Θεού Απόλλωνος). Έχουν βρεθεί και αξιόλογα κινητά ευρήματα, όπως λ.χ. ένα άγαλμα Κούρου του 6ου αιώνος, παναθηναϊκός αμφορεύς του 5ου αιώνος, μαρμάρινο άγαλμα εφήβου Ελληνιστικής εποχής, αττικά ερυθρόμορφα αγγεία, ειδώλια, κοσμήματα και επιτύμβιες στήλες του 4ου αιώνος. Εντυπωσιακή είναι η ανακάλυψη οξυπύθμενων αμφορέων, τοποθετημένων σε σειρά ανάποδα κάτω από δάπεδο ενός κτίσματος, προφανώς για ευφυή υγρομόνωση.

Δικαία ή Δικαιόπολις
Πόλη ιδρυθείσα από τους Αβδηρήτες, η οποία έστεκε 2 χλμ. πριν το σημερινό Φανάρι. Σήμερα σώζονται μόνον ελάχιστα θεμέλια οικιών, τα δε κινητά ευρήματα φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.

Δύμη
Έστεκε στη συμβολή του ποταμού Έβρου με τον ποταμό της Κορνοφωλιάς, λίγα χιλιόμετρα πριν το Σουφλί. Εντοπίσθηκαν αρχαίος τάφος, θεμέλια οικιών και πλήθος οστράκων, καθώς και ένα σπασμένο άγαλμα και επιγραφές. Σε κοντινή απόσταση έστεκε Ναός της Μητρός των Θεών που κατέστρεψαν οι χριστιανοί για να κτίσουνε επάνω του τη Μονή της Θεοτόκου, μετόχι της αγιορείτικης Μονής Ιβήρων.

Πλωτινούπολις
Μεταφορά της αρχαίας Δύμης από τους Ρωμαίους, για λόγους ασφαλείας, επάνω σε οχυρό ύψωμα κοντά στο σημερινό Διδυμότειχο. Η μεταφορά έγινε επί Αντωνίνων (2ος αιών μ.χ.χ.) και η μετωνομασία προς τιμή της συζύγου του Τραϊανού, Πλωτίνης. Σώζονται λίγα ερείπια, έχουν δε βρεθεί αναθηματικές στήλες και άλλα μικρότερα κινητά ευρήματα, με πιο σημαντική την χρυσή σφυρήλατη προτομή του Μάρκου Αυρηλίου (βάρους 1 κιλού, χρυσού 24 καρατίων) που βρέθηκε το 1965 θαμμένη σε βάθος 1,6 μ. στην τοποθεσία «Αγία Πέτρα» (βλ. «Αρχαιολογικά Ανάλεκτα Εξ Αθηνών, έτος Α, τεύχος 2, 1968, σελ. 194 - 197).

Τρίλοφος, Ευμολπιάς, Φιλιππούπολις (σημερινό Plovdiv )
Αρχαιοτάτη πόλη της Θράκης, στη δεξιά όχθη του ποταμού Έβρου, επάνω σε τρεις λόφους, εξ ού και η αρχαία ονομασία της (Τρίλοφος). Μετονομάσθηκε σε Φιλιππούπολη από τους Μακεδόνες το έτος 341, μετά την κατάκτηση της Θράκης από τον βασιλιά Φίλιππο. Αργότερα, η πόλη πέρασε στην κυριαρχία των Θρακών Οδρυσσών (ως φόρου υποτελής) και την εποχή του Αυγούστου στην κυριαρχία των Ρωμαίων, κρατώντας όμως στην διάρκεια όλων αυτών των αιώνων την Ελληνική της πολιτική αυτοθέσμιση (με Βουλή και Δήμο). Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την εποχή των Αντωνίνων (2ος αιώνας μ.χ.χ.), ο δε Αμμιανός Μαρκελλίνος διασώζει ότι κατά την εποχή του (4ος αιώνας μ.χ.χ) η πόλη λεγόταν Ευμολπιάς. Η πόλη γνώρισε μεγάλη καταστροφή το έτος 251 μ.χ.χ., όταν ενώ πολιορκείτο από τους Γότθους, ηττήθηκε και φονεύθηκε σε μάχη ο ελθών σε βοήθεια γενναίος και ευσεβής αυτοκράτορας Δέκιος και μετά από προδοσία εισήλθαν εντός των τειχών της οι εισβολείς, λεηλατήσαντες αυτή και κατασφάξαντες γύρω στους 100.000 κατοίκους της. Τριάντα περίπου έτη αργότερα πάντω, επί Διοκλητιανού (285 - 305), η Φιλιππούπολη ανέλαβε και περιγράφεται ως «μεγάλη και επίσημη πόλη» της περιοχής.

Στενίμαχος
Αρχαία πόλη της Ανατολικής Ρωμυλίας, 20 χλμ. ΝΑ της Φιλιππούπολης, στις βόρειες υπώρειες της Ροδόπης, νύν Ασένοβγκραντ,. Ιδρύθηκε στα μέσα του 6ου αιώνος (κατά τον Dumont) πιθανόν από Ισταιαίους Ευβοείς που νίκησαν τους Θράκες Βεσσούς και εγκαταστάθησαν, κατοικήθηκε δε συνεχώς έως και τον 20ο αιώνα από Ελληνικό πληθυσμό (έως το 1906 που εδιώχθη η Ελληνική κοινότητα από τους Βουλγάρους).

Χερρόνησος
Κυριότερες πόλεις της Χερρονήσου ήσαν οι Καρδία, Αγορά, Καλλίπολις, Σηστός, Ελαιούς και Μάδυτος.

Ποταμός Ρόμβος (Έβρος)
Η αρχική ονομασία του ποταμού ήταν Ρόμβος σύμφωνα με τον Πλούταρχο. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν συκοφαντήθηκε ο Έβρος, υιός του βασιλέως Κασσάνδρου, από την μητριά του Δαμασίππη επειδή δεν υπέκυψε στον έρωτά της και κυνηγήθηκε από τον πατέρα του, πνίγηκε στον ποταμό Ρόμβο.

Προϊστορικός οικισμός Διομήδειας
12 χλμ. από τη σύγχρονη Ξάνθη, υπάρχουν αφημένα στην τύχη υπολείμματα προϊστορικού οικισμού της Ύστερης Νεολιθικής εποχής, σε λόφο νοτίως του χωριού Διομήδεια.

Ακρόπολη «Κρεμαστού Βράχου»
Κατά την είσοδο του στην Ξυλαγανή, στα αριστερά, επάνω στο ύψωμα «Κρεμαστός Βράχος», υπάρχουν τα απροστάτευτα ερείπια μίας αρχαίας ακρόπολης, της οποίας η ζωή χρονολογείται ανάμεσα στο 1300 και το 900).

Αρχαίο Θέατρο Μαρώνειας
Βρίσκεται στη σύγχρονη τοποθεσία Καμπάνα, κοντά στο Ιερό του Θεού Διονύσου και ανήκει στην Ελληνιστική περίοδο. Το Θέατρο, με νοτιοδυτικό προσανατολισμό, είχε 9 κερκίδες που χωρίζονταν από 8 κλίμακες, και τουλάχιστον 10 σειρές καθισμάτων σε κάθε διάζωμα, η δε χωρητικότητά του υπολογίζεται σε περίπου 6.000 άτομα. Σε κάποια φάση, χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους και για θηριομαχίες. Η ορχήστρα του δεν ήταν στρωμένη με πλάκες, αλλά αποτελείτο καθ� όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του από πατημένη γη. Η σκηνή των ρωμαϊκών χρόνων διασώθηκε σε καλή κατάσταση και ύψος (έχει διαστάσεις 23,5 Χ 6,3 μ. και χωρίζεται σε τρεις χώρους). Δυστυχώς, το 1906 μ.χ.χ. μεγάλο τμήμα του Θεάτρου καταστράφηκε για να χρησιμοποιηθεί το υλικό του προς οικοδόμηση του� σχολείου της σύγχρονης Μαρώνειας. Επίσης αναφέρεται (Γ. Μπακαλάκης, «Προανασκαφικές έρευνες στη Θράκη», Θεσ/νίκη 1959, σ. 108) ότι ακόμη και η πρόσοψη και το πεζοδρόμιο ενός� καταστήματος είχαν κτισθεί με το υλικό του αρχαίου Θεάτρου.

«Σπηλιά του Κύκλωπα»
Κατά την τοπική λαϊκή παράδοση είναι η σπηλιά του Κύκλωπος Πολύφημου, αλλά αποτελεί στην πραγματικότητα λατρευτικό κέντρο θρακικών θεοτήτων. Το σπήλαιο βρίσκεται στην παραλία της Μάκρης, μέσα σε έναν βράχο όπου βρέθηκαν ίχνη χρήσης από τη Νεολιθική Περίοδο ( περ. 4.500 ). Ο χώρος του αποτελείται από δύο επίπεδα και τρείς θαλάμους, γύρω τους δε υπάρχουν λαξευμένες κόγχες και σκαλοπάτια. Στο εσωτερικό και την τούμπα, που βρίσκεται πάνω από το σπήλαιο, έχουν βρεθεί διάφορες πήλινες κατασκευές, αγαλματίδια και ειδώλια ζώων.

Σπήλαιο της Μαρώνειας
Σπήλαιο που βρίσκεται αριστερά του επαρχιακού δρόμου Προσκυνητών � Μαρώνειας, με πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο, 2 χλμ. βορείως της «γέφυρας του Πλατανίτη». Το σπήλαιο ήταν γνωστό στους κατοίκους της περιοχής από πολύ παλαιά, πρώτος δε εξερευνητής του θεωρείται ο Κ. Αυδής (1896). Ο καθηγητής Γ. Μπακαλάκης επισκέφθηκε το σπήλαιο το 1938, εκφράσας την άποψη ότι ίσως πρόκειται για το σπήλαιο, που αναφέρει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα «Αργοναυτικά» του, ως κατοικία του Ορφέως στη χώρα των Κικόνων. Μία παράδοση ταυτίζει και αυτό το σπήλαιο με το «Σπήλαιο του Κύκλωπα» Πολύφημου που τυφλώθηκε από τον Οδυσσέα αφού πρώτα ο τελευταίος τον μέθυσε με οίνο από τη Μαρώνεια. Το 1969, κλιμάκιο σπηλαιολόγων εξερεύνησε και χαρτογράφησε μέρος του σπηλαίου για την πιθανότητα τουριστικής αξιοποίησης του. Στο σπήλαιο που αποτελείται από κατακόρυφες και δυσκολοδιάβατες στοές, έχουν βρεθεί σαφή ίχνη κατοίκησης από την πέμπτη τουλάχιστον χιλιετία.

Τα καβείρια μυστήρια

Τα Καβείρια Μυστήρια πιθανολογείται να ήταν πελασγικής, Φρυγικής ή Φοινικικής προέλευσης . Αν και η λατρεία τους ήταν σχεδόν εξαπλωμένη σε όλη την Ελλάδα όπως και στην Μικρά Ασία έχουμε τα λιγότερα στοιχεία γι’ αυτά τα Μυστήρια

Κατά τον Ηρόδοτο οι Πελασγοί ίδρυσαν τα Καβείρια. Ο ίδιος όπως και ο βασιλιάς της Σπάρτης Λύσανδρος είχαν μυηθεί στα μυστήρια της Σαμοθράκης.

Ο Στησίμβροτος από τη Θάσο, τον οποίο αναφέρει και ο Στράβων υποστήριζε ότι οι Κάβειροι προέρχονταν από το βουνό Κάβειρο της Φρυγίας όπου επίσης υπάρχει και πόλη Καβειρία και Κάβειρα στον Πόντο. Επίσης άλλοι υποστηρίζουν ότι οι δαίμονες αυτοί ήρθαν από την Φοινίκη (απ’ όπου είχε έρθει κατά μία εκδοχή ο Κάδμος). Τέλος άλλοι λένε ότι οι Κάβειροι είναι θεότητες που έρχονται από την Αίγυπτο με τον Κάδμο που έζησε στη Μέμφιδα κι ύστερα στην Τύρο της Φοινίκης.

Το καβίρ στις σημιτικές γλώσσες σημαίνει μεγάλος, στην αραβική γράφεται Kebir ενώ στα σανσκριτικά το Kawiras σημαίνει επίσης μεγάλος. Από την άλλη πλευρά όμως κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό το όνομα είναι ελληνικό και φαίνεται από το ρήμα καίω (καίειν – ΚαFeiροι) εφόσον και οι Κάβειροι έχουν σχέση μα τη φωτιά εφόσον ήταν παιδιά του Ήφαιστου.

Κατά τον Ηρόδοτο που επισκέφθηκε την Αίγυπτο ο μεγάλος θεός της Μέμφιδας ήταν ο Φθά ή Πτά που αποδίδεται στα ελληνικά με το όνομα Ήφαιστος.

Στην ελληνική μυθολογία οι Κάβειροι αλλά και οι θηλυκές Καβειρίδες είναι παιδιά του Ηφαίστου και της Καβειρώς. Σε μία άλλη παραλλαγή του μύθου ο Ήφαιστος και η Καβειρώ απέκτησαν τον Κάδμιλο και παιδιά του είναι οι Κάβειροι και οι Καβειρίδες .

Οι Κάβειροι είναι στην ουσία δαίμονες της γονιμικής μαγείας κάτι που προσδιορίζεται με τα όρθια αιδοία που αναπαριστάνονται. Τον ίδιο ρόλο άλλωστε έχουν οι Σάτυροι και οι Σιληνοί στα Διονυσιακά Μυστήρια.
Αναφορές του Ομήρου τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια μας δείχνουν ότι ο Αγαμέμνονας και ο Οδυσσέας, ανήκαν στον κύκλο των μυημένων αυτών των μυστηρίων .

Ο Φίλιππος ο Β΄ γνώρισε την μελλοντική του γυναίκα την Ολυμπιάδα (μητέρα του Αλέξανδρου) ενώ ήταν ιέρεια στα Μυστήρια της Σαμοθράκης, όταν αυτός πήγε να μυηθεί.
Η διαφορά από τα άλλα μεγάλα τοπικά κέντρα Μυστηρίων της Ελλάδος ήταν η μεγάλη εμβέλεια που είχαν αλλά και το ότι σ’ αυτά μπορούσαν να συμμετέχουν άνθρωποι χωρίς διάκριση φυλής, κοινωνικής τάξης και φύλου.

Και αυτά τα Μυστήρια αποτελούνταν από διάφορους βαθμούς μύησης και διαιρούνταν σε Μικρά και Μεγάλα Μυστήρια. Έχουμε κι εδώ τη λατρεία της Μεγάλης Θεάς που συσχετιζόταν με ιερούς βράχους πάνω στους οποίους γίνονταν προσφορές ή θυσίες. Το όνομα της μεγάλης θεάς ήταν Αξίερος Αργότερα οι Έλληνες την ταύτισαν με τη Δήμητρα. Την έλεγαν επίσης Ηλέκτρα ή Αλέκτρα , Οδηγήτρια (Αλέκ σημαίνει προστάτης και στη δωρική διάλεκτο έχει σχέση με το φως, όπως την ίδια ρίζα έχει και το όνομα του Αλέξανδρου).

Ο αντίστοιχος αρσενικός θεός ήταν ο Κάδμιλος που αργότερα κι αυτός ταυτίστηκε με τον Ερμή. Ο Κάδμιλος σε μία στήλη κρατά το κηρύκειο όπου μέσα υπάρχουν δύο μεγάλα φίδια που συμβόλιζαν τα δύο κοσμικά πνεύματα τους Καβείρους που τους αναπαριστούσαν σαν δύο δίδυμους αδελφούς , ιθυφαλλικούς και γυμνούς . Οι Έλληνες τους ταύτισαν με τους Διόσκουρους, τους Δίδυμους γιους του Δία τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη.

Οι δύο πρώτες θεότητες είχαν κυρίως χθόνιο και υπόγειο χαρακτήρα . Η μία είναι ο θεός του κάτω κόσμου και η άλλη η σύζυγός του που οι Έλληνες αργότερα ταύτισαν με τον Άδη και την Περσεφόνη. Στην προελληνική γλώσσα λέγονται Αξιόκερσος και Αξιόκερσα.
Οι χαρακτήρες όμως των Καβείρων αλλά και ο αριθμός τους είναι διαφορετικοί από τόπο σε τόπο.

( Π.χ στη Λήμνο και στη Μακεδονία λατρευόταν μία τριάδα , ενώ στη Θήβα ένα ζευγάρι αρσενικών θεών , ο Κάβειρος κι ο Παις ). Τα ονόματά τους όμως οι πιστοί δεν τα πρόφεραν, αλλά απλώς τους ονόμαζαν «Άνακτες», όπως στην Ελευσίνα οι «Θεοί» . Το δε πρόθεμα «άξιος» σήμαινε «άγιος».

Η μεγαλύτερη εξάπλωση αυτών των Μυστηρίων άρχισε τον 3ο π.Χ αι. όπου ευνοήθηκαν από την Μακεδονική πολιτική. Στην Όλυνθο της Χαλκιδικής βρέθηκε επιγραφή που συντελεί στο γεγονός ότι εκεί υπήρχε ναός των Καβείρων. Επίσης νομίσματα της Θεσσαλονίκης έφεραν την επιγραφή ΚΑΒΕΙΡΟΣ, ενώ άλλα ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΚΑΒΕΙΡΟΙ. Επίσης στη Θεσσαλονίκη γίνονταν γιορτές και αγώνες με τα ονόματα Καβείρια Πύθια και Καβείρια επινίκια.

Η συμμετοχή στα μυστήρια δεν ήταν αναγκαστική για όσους πήγαιναν στο ιερό των Μεγάλων Θεών, όπως συνέβαινε στην Ελευσίνα. Το ιερό ήταν ανοιχτό στον καθένα για τη λατρεία των θεών σε όλες τις δημόσιες εκδηλώσεις.

Ο Θέωνας ο Σμυρναίος συγγραφέας του 2ου μ.Χ αι. υποστηρίζει πως η μύηση στα Καβείρια αποτελούνταν από πέντε μέρη που είναι τα εξής:

1)Καθαρμός,
2) Παράδοση της τελετής,
3)Εποπτεία
4) Ανάδεση στεφάνων ,
5) Τελειοποίηση και ευδαιμονία. Η λειτουργία των Καβειρίων άρχιζε με την δοκιμασία της προηγούμενης διαγωγής τους. Η εξομολόγηση ήταν υποχρεωτική καθαρίζοντας ψυχικά τους υποψήφιους. Κατά τη μύηση έβαζαν τον υποψήφιο πάνω σε θρόνο γι’ αυτό και η μύηση ονομαζόταν θρονισμός. Στο κεφάλι του μυούμενου έβαζαν στεφάνι ελιάς και γύρω από την κοιλιά μία κόκκινη λωρίδα που θα τον προφύλαγε από κάθε κίνδυνο.

Μετά ακολουθούσε ο ιερός χορός, όπου οι μυημένοι χόρευαν γύρω του. Στο ιερατείο των Καβειρίων υπήρχαν οι εξής: Ο Κόης ή Κοίης που ήταν ο εξομολογητής ιερέας, οι Ανακτοτελεστές που αποφάσιζαν ποιοι απ’ αυτούς που προσέρχονταν ήταν άξιοι να μυηθούν και η Λουτροφόρος που ήταν ιέρεια που ήταν υπεύθυνη για τους καθαρμούς των υποψηφίων. Οι μυήσεις γίνονταν σε ορισμένη εποχή του χρόνου και διαρκούσαν 9 ημέρες. Σ’ αυτή τη χρονική διάρκεια έσβηναν όλα τα φώτα στο νησί και πένθος απλωνόταν σε όλο το νησί. Νηστεία και θρήνος ήταν οι εκδηλώσεις του πένθους μέχρι να έρθει το καινούριο φως από το ιερό νησί της Δήλου.

Το φως το έφερναν με πλοίο. Αν το πλοίο έρχονταν νωρίτερα περιφερόταν ανοιχτά του νησιού. Όταν έφτανε η στιγμή το πλοίο έμπαινε στο λιμάνι , οι άνθρωποι έπαιρναν το φως πιστεύοντας ότι έτσι καθαρμένοι από κάθε κακό έμπαιναν σε καινούρια ζωή, αναγεννιόντουσαν κάνοντας μια νέα αρχή .

Στη συμβολική τέλεση των μυστηρίων έχουμε την θυσία και ανάσταση του Καδμίλου ο οποίος αργότερα νυμφεύεται τη χαμένη Κόρη. Αναστημένος πια ο Καδμίλος τελεί τον ιερό γάμο που είναι και το μεγάλο μυστήριο. Σε ετρουσκικά αγγεία τη θυσία του Καδμίλου την κάνουν αδέλφια του οι Κάβειροι και στην ανάσταση που την κάνει ο Ερμής παρευρίσκονται μόνο τα αδέλφια του.

Στα Καβείρια θάβεται το αρσενικό όπως σε όλα τα μυστήρια της Μέσης Ανατολής ενώ στην Ελευσίνα θάβεται η Περσεφόνη.Στα Καβείρια ο θνήσκων θεός είναι αρσενικός που συμβολίζει τον σπόρο και ανασταίνεται για να δώσει νέα ζωή κάτι που επικράτησε και στη δική μας θρησκεία.

Γενικώς τα Καβείρια Μυστήρια στην λειτουργία τους είχαν τον θεμελιώδη σκοπό στο να επιδιώκουν την ηθικοποίηση των ανθρώπων όπως το αναφέρει και ο Διόδωρος Σικελιώτης λέγοντας «..οι μυούμενοι γίνονταν ευσεβέστεροι, δικαιότεροι και κατά πάντον καλλίτεροι».

Επίσης σε αυτά γίνονταν και διδασκαλίες για τη γέννηση του κόσμου και του ανθρώπου.

Δηλαδή πέρα από τη λατρεία τους και τη θρησκευτική τους υπόσταση είχαν και τον χαρακτήρα της κοινωνικής αρετής όπως άλλωστε όλα τα μυστήρια (είτε ήταν μικρά ή τοπικά είτε ήταν μεγάλα) της αρχαίας Ελλάδας.

	Χάρτης Θράκης

ΗΓΕΜΟΝΕΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

Μυκηναϊκή Εποχή

• Φινεύς ο μάντης. Τον συμβουλεύθηκαν οι Αργοναύτες.
• Διομήδης \Θράκη, βασιλέας των Βιστόνων, γιος του θεού Άρη και της Κυρήνης.
• Πόλτυς, ιδρυτής της πόλεως Πολτυμβρίας (Αίνος), κατά τον Τρωικό πόλεμο.
• Ταγύρης, φιλοξένησε τον Εύμολπο, τον ιδρυτή των Ελευσίνιων μυστηρίων.
• Ισμαρος, ιδρυτής υης πόλης, Ίσμαρος. Έζησε την εποχή του Τρωϊκού Πολέμου.
• Ρήσος, υιος του Ηιονέα, σύμμαχος των Τρώων. Φονεύθηκε από τους Διομήδη και Οδυσσέα.
• Πείρος Ιμβρασίδης, βασιλέας της Αίνου, φονεύθηκε από τον Θόαντα τον Αιτωλό.
• Πολυμήστρωρ, νυμφεύθηκε την κόρη του Πριάμου "Ιλλιόνη". Όταν ο Πρίαμος και η Εκάβη έστειλαν σε αυτόν τον υιό τους Πολύδωρο, για να κρύψει τον κρύψει, αυτός τον σκότωσε και πήρε τους θησαυρούς του. Αργότερα, τον εκδικήθηκε η Εκάβη.
• Μάρων, βασιλέας και ιερέας, ιδρυτής της Μαρώνειας. Φιλοξένησε τον Οδυσσέα.
• Λυκούργος, υιος του Δρύαντα, βασιλέας των Ηδωνών. Καταδίωξε τον θεό Διόνυσο.
• Αρπάλυκος , βασιλέας των Αμυντών.
• Αβρούπολις, βασιλέας των Σαππαίων, την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα.
• Σύρμος, βασιλέας των Τριβάλλων.
• Κλείτος, βασιλέας των Σιθώνων.
• Ισάνθης

Ηγεμόνες των Οδρυσών

Οι Οδρύσες εμφανίζονται στην ιστορία το 531 π.Χ. Πρωτεύουσα τους ήταν η Οσκουδάμα, κτισμένη στη θέση της Ορεστιάδας, την πόλη που υποτίθεται ότι ίδρυσε ο Ορέστης, τον 12ο αιώνα π.Χ.

"Οι Οδρύσαι, οικούντας προς βορράν της Κυψέλων πόλεως περί τον Εύρον, εν τη άνω του Έβρου λεκάνη, μεταξύ Ροδόπης και Αίμου και εκτεινόμενοι, βορειοδυτικώς μεν μέχρι Φιλιππουπόλεως, ανατολικώς δε μέχρι Ευξείνου". (Πλούταρχος, Ηθικά , τόμος ΙΙ).

• Τήρης Α, Teres I, (c.513 - c. 450).

Iδρυτής του κράτους των Οδρυσών, τέλος 6ου αρχές 5ου αι. π.χ.. Ένωσε όλα τα θρακικά φύλα. Νίκησε τους Πέρσες και επεξέτεινε το κράτος του μέχρι τον Εύξεινο Πόντο. Απέθανε σε ηλικία 92 ετών.

• Σιτάλκης, Sitalces, (c. 440 - 424)

Υιός του Τήρεως. Οι Αθηναίοι ζητούν τη βοήθειά του, και αναγορεύουν τον υιό του Σάδοκο, Αθηναίο πολίτη. Το στράτευμα του θεωρητικά αριθμούσε 150.000 άνδρες, εκ των οποίων το 1/3 ήταν ιππείς. Εκστρατεύει κατά των Μακεδόνων, που είχαν βασιλέα τους τον Πέρδικκα Β'. Φονεύεται το 424, σε μάχη κατά των Τριβαλλών.

• Σάδοκος, Sadocus, αντιβασιλεία (425 - 424).
• Σεύθης Α, Seudes I, (424 - ?). Aνεψιός του Σιτάλκη, υιος του Σπαράδoκου. Συμμαχεί με τους Μακεδόνες και παντρεύεται τη Στρατονίκη, αδελφή του Πέρδικκα. Επί της βασιλείας του, η Θράκη γνωρίζει μεγάλη οικονομική ευρωστία. Έσοδα κατ' έτος, 400 χρυσά και αργυρά τάλαντα. Απέθανε το 405 π.Χ.
• Αμάδοκος Α, Amadocus II, (405 - ?} με συμβασιλείς, τους Μαισάδη, και Τήρη Β', μεταφέρουν την πρωτεύουσα στα Ύψαλα, στην ανατολική πλευρά του Έβρου ποταμού (Περίπου 2km, μετά τη σημερινή γέφυρα των Κήπων).
• Μαισάδης, Maesades, (? - ?). Συμβασιλέας.
• Τήρης Β, Teres II, (? - ?). Συμβασιλέας.
• Εβρύζελμις, Hebryzelmis, (387 - 383 π.Χ.). Φίλος των Αθηναίων. Οι Αθηναίοι για να τον ευχαριστήσουν, στα ορειχάλκινα νομίσματα που κόβουν, βάζουν το όνομα του. (Ξενοφώντος Ελλ. ΙV 8, 26, προβλ. και Διόδωρου Ιστορία).
• Σεύθης Β, Seudes II, (385 - 383). Υιός του Μαισάδου.
• Κότυς Α, Cotys I, (382 - 359). Υιος του Σεύθου Β'. Σύζευξε την κόρη του με τον Αθηναίο στρατηγό Ιφικράτη. Το 364 π.Χ. , περιπλέκεται σε πολέμους με την Αθήνα. Ήταν μέθυσος, ωμός , και στη μέθη του δεν σεβόταν κανέναν. Τον δολοφονούν δύο μαθητές του Πλάτωνα από την Αίνο, ο Πύθων και ο Ηρακλείδης.
• Κερσοβλέπτης, Cersobleptes,(359 - 341 π.Χ.), με συμβασιλείς τους Βηρισάδη και Αμάδοκο. Η Θράκη χωρίζεται σε τρία βασίλεια. Ο Κερσοβλέπτης παίρνει την περιοχή από Έβρο μέχρι Βυζάντιο και Πέρινθο. Δέχονται την επίθεση των Μακεδόνων, υπό τον βασιλέα Φίλιππο Β'. Μετά από πολλές και αιματηρές μάχες, το 342 ηττώνται από τον Φίλιππο, ο οποίος και φονεύει τον Κερσοβλέπτη. Η Θράκη μετατρέπεται σε επαρχία του Μακεδονικού κράτους.
• Αμάδοκος Β, Amadocus II, (358 - 351). Ο Αμάδοκος έλαβε την περιοχή γύρω από την Μαρώνεια.
• Βηρισάδης, Berisades, (358 - 356). O Βηρισάδης έλαβε από την υπόλοιπη χώρα μέχρι τον Στρυμώνα.
• Κεντρίπορις (ή Τήρης Γ), Centriporis, (356 - ?). Υιός του Βηρισάδου.

Μακεδονική κυριαρχία

Ο Φίλιππος οχυρώνει με στρατιωτικά φρούρια τη Θράκη, ενώ οι Οδρύσες συνεχίζουν να εξεγείρονται.

Στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου, οι Οδρύσες παρέχουν μεγάλη στρατιωτική βοήθεια στον Μ. Αλέξανδρο.

• Σεύθης Γ, Seuthes III, (342 - μετά 313). Υιός του Κερσοβλέπτου. Διορίζεται στρατηγός των ακοντιστών του Μακεδονικού στρατού. Σύμφωνα με τον Αδριανό, η βοήθεια των επικουριών των Οδρυσών, ήταν σημαντική για τον Μ. Αλέξανδρο.

• Επίσης, ο Λάγαρος, βασιλέας των Αγριάνων, είναι φίλος του Μ. Αλεξάνδρου και στρατηγός του. Τον ακολουθεί με δύο επίλεκτα τμήματα στρατού, ακοντιστών και πελταστών.

• Τήρης Γ ή Κετρίπορις, υιός του Βηρισάδου, συμβασιλεύει με το Σκοτόδοκο, υιό του Αμάδοκου Β'. Η Θράκη ευημερεί και κόβονται άφθονα χρυσά νομίσματα.

• Σκοτόδοκος, Scotodocus, (?, ?)
• Σεύθης Γ', Seudes III, (330 - 311) π.Χ. Γίνεται βασιλέας των Θρακών, μέχρι τη διανομή της αυτοκρατορίας του Μ. Αλεξάνδρου.

Μετά την διάσπαση της αυτοκρατορίας η Θράκη μετατρέπεται σε βασίλειο και ηγεμόνας γίνεται ο Λυσίμαχος (321 - 281) διάδοχος του Μ. Αλεξάνδρου, με ονομαστική επικυριαρχία στις Θρακικές φυλές. Από τα νομίσματα που βρίσκονται, αναφέρονται την περίοδο αυτή ηγεμόνες των Θρακών , όπως Οδρόης, Ορσοάλτιος, Κερσίβαυλος, Αδαίος και Σκόστοδος.

Ανεξαρτησία

Μετά από σκληρούς αγώνες η Θράκη γίνεται ελεύθερη.

• Σεύθης Δ, ελευθερώνει τη Φιλιππούπολη και αναγκάζει το Φίλιππο Ε, να εγκαταλείψει τη Θράκη, .
• Κότυς Β, (168 - 162), συμμαχεί με το βασιλέα των Μακεδόνων Περσέα, κατά των Ρωμαίων. Ηγείται του Θρακικού ιππικού και νικά τοπικά τους Ρωμαίους, στην Πύδνα. Τελικά όμως, οι Ρωμαίοι επικρατούν του Περσέα και γίνονται κυρίαρχοι της Μακεδονίας και Θράκης.

Ρωμαϊκή Κυριαρχία

Ο Παύλος Αιμίλιος, θέλοντας την φιλία των Οδρυσών, ελευθερώνει τον Βίθυ προς τιμή της ανδρείας του πατέρα του Κότυ Β'.

LivePedia.gr :: Η Ελληνική Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια

Σύλλογος Γυναικών Θράκης “Δόμνα Βισβίζη”: Επίτευξη Ανέγερσης προτομής της Δόμνας Βισβίζη

Η Δόμνα Βισβίζη γεννήθηκε στον Αίνο της Θράκης το 1783. Παντρεύτηκε τον Αντώνιο (Χατζη-Αντώνη), πλούσιο πλοίαρχο και εφοπλιστή από τον Αίνο. Ο καπετάν Βισβίζης, γενναίος και ενθουσιώδης πατριώτης, μυήθηκε νωρίς στη Φιλική Εταιρία και προσέφερε πολλά χρήματα για την Επανάσταση. Συμμετείχε σε αρκετές ναυμαχίες μαζί με τη Δόμνα και τα πέντε παιδιά τους. Το πλοίο τους ήταν η «Καλομοίρα» με 140 άντρες και 16 κανόνια. Όταν ο άντρας της έπεσε νεκρός σε μια εκστρατεία στην Αγία Μαρίνα, η Δόμνα με θάρρος ανέλαβε τη διακυβέρνηση της «Καλομοίρας» και εξακολούθησε τον αγώνα. Η γενναία καπετάνισσα επί τρία χρόνια συμμετείχε σε εκστρατείες με το πλοίο της και ύστερα δώρισε την «Καλομοίρα» στο κράτος. Η Δόμνα έζησε δύσκολα χρόνια στην Ύδρα και τη Σύρο, μαζί με τα παιδιά της. Πέθανε το 1850

21.06.2005

Aποκαλυπτήρια της προτομής της ηρωίδας Δόμνας Βισβίζη με την πρωτοβουλία της Ένωσης Γυναικών Θράκης «Δόμνα Βισβίζη»

Αποδίδοντας τη δέουσα τιμή στη Θρακιώτισσα ηρωίδα της εθνικής παλιγγενεσίας του 1821 Δόμνας Χ’Αντώνη Βισβίζη, η βουλευτής του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ροδόπης Χρύσα Μανωλιά παραβρέθηκε στην τελετή των αποκαλυπτηρίων της προτομής που στήθηκε στη μνήμη της στο πεδίο του Άρεως, στη λεωφόρο Ηρώων 1821.

Η σχετική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε από την Ένωση Γυναικών Θράκης «Δόμνα Χατζήαντώνη Βισβίζη» σε συνεργασία με τη Ν.Α. Αθηνών-Πειραιά και τελούσε υπό την αιγίδα της βουλής των Ελλήνων.

Τα αποκαλυπτήρια έκανε η πρόεδρος της Βουλής Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη. Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους βουλευτές, η πρόεδρος της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Αθηνών – Πειραιά Φώφη Γεννηματά, ο νομάρχης Ροδόπης, εκπρόσωποι φορέων απ’ όλους τους νομούς της Θράκης και πλήθος από Θρακιώτες και Θρακιώτισσες που διαμένουν στην Αθήνα.

Στο τέλος της εκδήλωσης η κ. Μανωλιά αναφέρθηκε στην εθνική σημασία που έχει η αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας και η επίσημη αναγνώριση της πολιτείας για τη μεγάλη προσφορά της Θρακιώτισσας Δόμνας Χ’Αντώνη Βισβίζη στον αγώνα του 1821 για την παλιγγενεσία της πατρίδας μας.

«Αποτελεί εκπλήρωση ενός ιστορικού χρέους που έχει η πολιτεία, που έχουν οι Θρακιώτες, απέναντι σε μια γυναίκα γνήσιο τέκνο της Θράκης που έδωσε τα πάντα για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Από σήμερα η προτομή της Δόμνας Χ’Αντώνη Βισβίζη βρίσκεται μέσα στη καρδιά της Αθήνας, στη λεωφόρο των Ηρώων του 1821, στο πεδίο του Άρεως.

Η ίδια η Δόμνα βρίσκεται μέσα στη καρδιά όλων των Θρακιωτών και όλων των Ελλήνων, για να θυμίζει στις μεταγενέστερες γενιές την προσφορά της Θράκης στον αγώνα για την εθνική μας παλιγγενεσία, για να αποτελεί φωτεινό παράδειγμα του χρέους που έχουμε όλοι μας απέναντι στην πατρίδα μας».

Θράκη: Ιστορία, Πολιτισμός, δυνατότητες ανάπτυξης

Νίκου Μαρκάτου

Για τους ποιητές και τους φιλόσοφους, του μυημένους στα Ελληνικά θρησκευτικά μυστήρια, όπως ο Πίνδαρος, ο Αισχύλος, ο Πλάτων, το όνομα της Θράκης είχε συμβολικό χαρακτήρα και εσήμαινε: η χώρα της αγνής διδασκαλίας και της ιερής ποίησης. Η λέξη Θράκη έχει γι' αυτούς νόημα φιλοσοφικό και ιστορικό και σημαίνει μια διανοητική σφαίρα, το σύνολο των διδασκαλιών και των παραδόσεων που παραδέχονται την προέλευση του κόσμου από θεία διάνοια.

Η Θράκη αποτελούσε κατά τη μυθική αντίληψη μια περιοχή πολύ ευρύτερη από τον γνωστό γεωγραφικό χώρο, και ήταν για τους Έλληνες του Νότου ο τόπος από όπου ξεκινούσε ο ορμητικός Βορέας με τα παιδιά του, τους Βορεάδες, και τη Χιόνη, και από όπου εξορμούσε και ο άγριος πολεμικός θεός Άρης. Ήταν όμως και ο τόπος του Ορφέα, του Μουσαίου, του Θάμυρη και του Εύμολπου, που δίδαξαν στους ανθρώπους τα θεία μυστήρια και τη μουσική. Έτσι οι άνθρωποι από τη μια έπλαθαν ιστορίες για κακούς βασιλιάδες κυρίως από τη σπορά του Άρη, όπως ο Λυκούργος που εναντιώθηκε στον ειρηνικό θεό Διόνυσο, ο Διομήδης με τα άλογά του που κατασπάραξαν ανθρώπους, ο Τηρέας, που φέρθηκε σαν κακούργος ακόμα και στους δικούς του, και τέλος ο Πολυμήστορας που πρόδωσε το φίλο του το βασιλιά της Τροίας Πρίαμο, όταν εκείνος λίγο πριν από την άλωση του εμπιστεύτηκε τον μικρό του γιο και το θησαυρό της χώρας του.

Από την άλλη όμως έπλαθαν και ιστορίες για την αγάπη των ανθρώπων και για τη δύναμη της τέχνης, μιλώντας για τον Ορφέα, που με τη μουσική του ημέρευε ακόμα και τα άγρια θηρία, και που με την αφοσίωσή του στη γυναίκα του την Ευρυδίκη κατέβηκε ακόμα και στον Άδη για χάρη της, για τη βασιλοπούλα Φυλλίδα, που αγάπησε ένα γιό του Θησέα, και που σαν απόκαμε να τον περιμένει, πέθανε από τη λύπη της, για τους άλλους δεσμούς της Αθήνας με τους ανθρώπους της Θράκης και για τις σχέσεις των μεγάλων δασκάλων του Θρακικού Βορρά με το Θρησκευτικό Κέντρο της Ελευσίνας. Η Θράκη αυτή, κατοικημένη από τους προϊστορικούς χρόνους, δηλαδή από τη νεολιθική ή ακόμη και την παλαιολιθική περίοδο, από λαό Πελασγικό, συγγενικό στην καταγωγή προς τους Έλληνες, προσέφερε πολλά στην πολιτική και πνευματική ιστορία του Ελληνισμού, και χωρίς καμμιά αμφιβολία θα συνεχίσει την ιστορική της αυτή αποστολή με τους άλλους ελληνικούς χώρους στους αιώνες.

Ιστορικά το όνομα ΘΡΑΚΗ υπενθυμίζει τη χώρα και τη φυλή, όπου είχε φυτρώσει η δωρική διδασκαλία και ποίηση για πρώτη φορά και άνθησε κατόπιν και πάλι με το ιερό του Απόλλωνα. Τον συμβολισμό αυτόν αποδεικνύει η κατόπιν ιστορία. Εις του Δελφούς οι Θρακίδαι ήταν φρουροί της θείας διδασκαλίας. Το αμφικτιονικό δικαστήριο εφυλάσσετο από φρουρά Θρακών, δηλαδή μυημένων πολεμιστών.

Με την ίδρυση των ελληνικών αποικιών στα παράλια της Θράκης άρχισαν πυκνές σχέσεις και επικοινωνία μεταξύ των Θρακών και των κατοίκων της άλλης Ελλάδας. Οι σχέσεις αυτές ήσαν όχι μόνο εμπορικές και πολιτικές αλλά ακόμα και οικογενειακής φύσεως. Πολλοί διάσημοι άνδρες των Αθηνών είχαν την καταγωγή απ' τη Θράκη ή γεννήθηκαν από Θράκες. Ο Μιλτιάδης παντρεύτηκε την κόρη του βασιλιά των Θρακών Ολόρου. Ο Θεμιστοκλής είχε μητέρα Θράσσα. Άλλοι διάσημοι Έλληνες καταγόμενοι εκ Θράκης εκτός του Αβδηρίτη Δημόκριτου και του Πρωταγόρα ήταν ο Λεύκιππος ο γλύπτης Παιόνιος κτλ. Ο γλωσσικός εξελληνισμός των Θρακών άρχισε από τους μακεδονικούς χρόνους και η πλήρης αφομίωση της γλώσσας ολοκληρώθηκε με το Χριστιανισμό. Π.χ. ο Κότυς ο Ε΄ένας απ' τους τελευταίους βασιλείς της Θράκης ήταν μεταξύ των καλύτερων Ελλήνων ποιητών και είναι ο μόνος εστεμμένος ποιητής της Ελληνικής αρχαιότητος.

Βλέποντας κάποιος τη Θράκη κατά τις παραμονές των Βαλκανικών πολέμων του 1912-13 δεν ήταν δυνατόν παρά να εκφράζει το θαυμασμό του για την ζωτικότητα του Ελληνισμού σ' αυτές τις περιοχές. Πολλές πόλεις εστίες ελληνικής παραγωγικής δράσης και ελληνικού εκπολιτιστικού έργου, φημισμένες ιδιαίτερα για την αμπελουργία και οινοπαραγωγή τους.

Δυστυχώς με τους εκτοπισμούς στις αρχές του αιώνα ανεκόπη η αιωνόβιος ύπαρξη πολλών Ελληνικών πόλεων. Κατά τις επίσημες στατιστικές ο αριθμός των εκτοπισθέντων ελληνικών πληθυσμών ανήλθε στις 205.000. Έτσι μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελλάδα και ενώ ήταν απασχολημένη με την Μικρασιατική Εκστρατεία, είχε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ανοικοδόμησης και ανόρθωσης της Θράκης, διότι είχε εκμηδενιστεί εργασία τόσων αιώνων που είχε δημιουργήσει μια ζηλευτή κατάσταση τόσο από οικονομικής και βιομηχανικής όσο και από πνευματικής και μορφωτικής άποψης. Κατά το βιβλίο του Γ.Χασιώτη που εξεδόθη στο Παρίσι το 1882, υπήρχαν το 1881 στη Θράκη, συμπεριλαμβανομένης και της Κων/πολης, 385 δημοτικές καί αστικές σχολές,81 σχολές μέσης εκπαίδευσης, όπου δίδασκαν 626 και φοιτούσαν 3.000 μαθητές με δαπάνη 522.000 χρυσά φράγκα. Εκτός από τις σχολές η μορφωτική και γενικά πνευματική δράση των Ελλήνων εκδηλώνονταν και σε άλλα επίπεδα. Την εποχή όπου η Τούρκικη απολυταρχία κατεδίωκε καθε πνευματική κίνηση, οι Έλληνες κατώρθωναν να έχουν στην Θράκη φιλολογικούς συλλόγους, αθλητικά και μουσικά σωματεία, άριστα φιλανθρωπικά ιδρύματα (νοσοκομεία, ορφανοτροφεία κτλ.), λέσχες, αναγνωστήρια και βιβλιοθήκες. Στην Ξάνθη υπήρχε γυμναστικός σύλλογος με αίθουσα γυμναστικής, εργατικό σωματείο, φιλόπτωχος αδελφότης, εμπορική λέσχη, λέσχη της ελληνικής νεολαίας, κτλ. Στην Κομοτηνή επίσης φιλανθρωπική αδελφότης κυριών, και η λέσχη "Σύμπνοια", στην Αλεξανδρούπολη ο σύλλογος "Ορφεύς", στο Σουφλί αναγνωστήριο.

Έτσι ακόμα και οι με μικτό (ελληνικό και μουσουλμανικό) πληθυσμό πόλεις ελάμβαναν ελληνικό χαρακτήρα γιατί οι μουσουλμάνοι δεν είχαν ποτέ τέτοιες οργανώσεις και υστερούσαν δραματικά σε πολιτισμό και ανάπτυξη.

Και προσέφεραν γενναίες δωρεές οι Έλληνες της Θράκης για μορφωτικούς σκοπούς. Ο εκ Κομοτηνής Τζανακλής, για παράδειγμα, έκτισε και ενίσχυσε μεγάλο σχολικό κτίριο (το κατόπιν ορφανοτροφείο).

Δύο άλλοι Έλληνες εκ Κομοτηνής, ο Γεώργιος Νικολάου και ο Κωνσταντίνος Ζωϊδης, έκτισαν δημοτικές σχολές. Στη Ξάνθη η αστική σχολή είχε το όνομα του ιδιοκτήτη της Ματζίνη.

Η όλη ανθρωπογεωγραφική κατάσταση της Θράκης μετεβλήθη με την μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13 και τον Παγκόσμιο Πόλεμο του 1914-18 μετακίνηση πληθυσμών, είτε με τη μετανάστευση είτε με ανταλλαγή που κανονίστηκε με διεθνείς συμβάσεις. Το σπουδαιότερο αυτών των μετακινήσεων είναι ότι κατέδειξαν την εποικιστική και εκπολιτιστική δύναμη του Έλληνα, ο οποίος εξορισθείς, εκδιωχθείς ή μετανάστης από τόπους που κατείχε εδώ και 2500 χρόνια, μπόρεσε σε μικρό χρονικό διάστημα να δημιουργήσει στις περιοχές αυτές νέο "ζωτικό χώρο" και να τον αναβαθμίσει πολιτιστικά τόσο πολύ όσο σήμερα.

"Ακριβώς εδώ γράφει ο Γερμανός συγγραφεύς Ζ.Σούλτσε "βλέπει κανείς τον άνθρωπο και τη γη εργαζόμενους τον ένα δίπλα στον άλλο και μάλιστα όχι απλώς τον άνθρωπο, αλλά τον Έλληνα άνθρωπο που βρήκε εδώ νέα χώρα, χώρα εποικισμού και την διέπλασε σε Ελληνική γη, σε μια Νέα Ελλάδα. Και καταλήγει ότι η ανάπτυξη της καλλιέργειας των εδαφών αποτελεί άθλο, άξιο κάθε επαίνου.

Η Ελληνικότητα της Θράκης δεν είναι μόνο αναπόσπαστο χαρακτηριστικό της από την αρχαιότητα, αλλά απότελεί και το κόσμημα της ύπαρξής της, το σέμνημα του Ελληνισμού.

Ανέκαθεν, από αμνημονεύτων χρόνων η Θράκη αποτελούσε κομμάτι του Ελληνισμού. Σαν αποδεικτική μαρτυρία δεν χρειάζονται καν οι ελληνικές ούτε οι δυτικοευρωπαϊκές μαρτυρίες, αλλά το επίσημο βουλγαρικό έγγραφο που καταρτίστηκε από την επίσημη Βουλγαρική προπαγάνδα, για να υποστηρίξει τις διεκδικήσεις των Βουλγάρων.

Η μαρτυρία αυτή είναι ιστορικός χάρτης της Βουλγαρίας που εκδόθηκε στη γερμανική γλώσσα κατά τον μεσοπόλεμο, με το όνομα του τότε πρεσβευτού του Βουλγαρικού Βασιλείου στο Βερολίνο, Δ.Ρίζωφ. Σ' αυτό τον άτλαντα, όλες οι 14 σελίδες του που αναφέρονται στη Θράκη αποδεικνύουν ότι τόσον η σημερινή Ελληνική Θράκη όσο και το μέγιστο μέρος της Ανατολικής (σήμερα Τουρκικής) ακόμα και μέρος της Βόρειας Θράκης (σημερινή Νότιος Βουλγαρία) ουδέποτε, σε καμμιά ιστορικήν περίοδο, ούτε κατά την εποχή της μεγαλύτερης επέκτασης του παλαιού κράτους των Βουλγάρων ανήκε στην Βουλγαρία. Για παράδειγμα, μετά τον θάνατον του τσάρου Συμεών, δηλ. το 927, η Θράκη και τότε ακόμα που τόσο είχε επεκταθεί το βουλγαρικό κράτος, είναι ελληνική μέχρι της Θυνιάδος (Νιάδα) στον Εύξεινο, με την Ανδριανούπολη, το Μουσταφά πασά, την Κομοτηνή και την Ξάνθη ελληνικά (σελ. 12).

Επίσης κατά τον "εθνικογραφικό χάρτη της Ευρωπαϊκής Τουρκίας" από το Γάλλο Ζ.Σελάν (1881) εμφανίζεται η Θράκη ελληνική μέχρι Πύργου με κάποιες αρκετά μεμονωμένες Τουρκικές νησίδες.

Αυτή η Ιστορία και αυτή η φυσιογνωμία της Θράκης την αναδεικνύουν σήμερα σε προμαχώνα, στο ευαίσθητο άκρο του Έθνους.

Πρέπει το ενδιαφέρον μας να στραφεί με ειλικρίνεια στη μείζονα αυτή περιοχή όχι μόνο με την έννοια του φυσικού συνόρου αλλά και με σεβασμό στην ιστορία και την ζωή των πληθυσμών της. Αντί για μια τέτοια στάση απ' το Νεοελληνικό Κράτος, αυτό έχει επιδείξει αναγνωρισμένη αμέλεια, αδιαφορία και υποτονικότητα.

Αποτέλεσμα τα μύρια προβλήματα υποδομής και ελλείψεων που αναγκάζουν τον πληθυσμό να καταβάλλει υπεράνθρωπες προσπάθειες, με αντίξοες συνθήκες και μοναδική συμπαράσταση την ηθική αναγνώριση ότι είναι ακρίτες.

Η πολιτεία σκεπτόμενη ανορθόδοξα αδιαφορεί για τη Θράκη και παρά την επιτακτική ανάγκη ενίσχυσης της εθνικά ευαίσθητης περιοχής της στερεί την παραμικρή πιθανότητα ανάπτυξής της. Το "ενδιαφέρον" της πολιτείας φαίνεται καλά στο άρθρο του Βήματος της 14/6/1992, στο οικονομικό τμήμα της εφημερίδας, Δ 13 σελίδα.

Συνοψίζοντας το άρθρο επισημαίνει ότι αν το πραγματικό ενδιαφέρον του κράτους απένταντι στη Θράκη φαινόταν από τις επενδύσεις και τα αναπτυξιακά προγράμματα που εκτελούνται εκεί, τότε έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε όλοι οι Έλληνες, λόγω του ότι η Θράκη είναι εθνικά ευαίσθητη περιοχή, αλλά πολύ περισσότερο οι ίδιοι οι κάτοικοι της Θράκης. Το άρθρο επισημαίνει ότι με παρέμβαση της πολιτείας περικόπτονται κοινοτικά προγράμματα που είχαν ήδη εγκριθεί και οι πόροι μεταφέρονται στην Αθήνα και την Πελοπόννησο. Περικόπτονται επίσης Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ( Π.Ε.Π ) μετά από αναθεώρηση του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Έτσι πέφτουν στο κενό οι διακηρύξεις περί ιδιαίτερης ενίσχυσης του χώρου. Αντί να εκπονηθούν καινούργια προγράμματα περικόπτονται τα υφιστάμενα με το μόνιμο επιχείρημα της ελλειπούς απορρόφησης. Δηλαδή η Θράκη τιμωρείται επειδή η κεντρική διοίκηση δεν έχει φροντίσει να δημιουργήσει την υποδομή που απαιτείται για απορρόφηση (π.χ. στελέχωση των περιφερειακών υπηρεσιών ). Τα κεφάλαια που περικόπτονται από τη Θράκη, που με διάφορα προσχήματα παραμένει εγκαταλελειμένη και καταδικασμένη στην οικονομική υποανάπτυξη, τα απορροφά το υδροκέφαλο κέντρο της χώρας, το λεκανοπέδιο της Αττικής.

Κατά τη γνώμη μας είναι επιβεβλημένη η άμεση εφαρμογή Κρατικής Πολιτικής, ή καλύτερα η τήρηση Εθνικής Στάσης, που εξετάζει τα προβλήματα της περιοχής υπό το πρίσμα της Ανάπτυξης.

Ένα από τα σημαντικά προβλήματα της Θρακικής περιοχής, εντοπίζεται σε πληθυσμιακά θέματα.

Πρόκειται για μια περιφέρεια, που τις τελευταίες δεκαετίες βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο. Παρατηρούνται έντονες μετακινήσεις του πληθυσμού, με την εξωτερική μα και με την εσωτερική μετανάστευση, πράγμα που σημαίνει σήμερα χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα.

Στην αρχή η μετανάστευση λειτουργούσε προς τα εξωτερικό με σκοπό την εύρεση εργασίας, μα στη συνέχεια έχουμε και εσωτερική μετανάστευση με τους όρους της αστικοποίησης-που όμως παραμένει χαμηλή- προς την κεντρική Μακεδονία, την Αθήνα και αλλού.

Στην δεκαετία 1981-1991 παρατηρείται μείωση του πληθυσμού στους ανατολικούς νομούς, (Έβρου-Ροδόπης) που σημαίνει πρόβλημα των ακροτάτων νομών σε πληθυσμό.

Χαρακτηριστικό είναι ότι οι Αγροτικές περιοχές, έχουν περισσότερο πληθυσμό από τις Αστικές, ενώ τελευταίες από άποψη ποσοστών είναι οι ημιαστικές. Συγχρόνως η μετανάστευση είχε ως αποτέλεσμα, το να εγκαταλείψουν τις περιοχές οι νέοι. Έτσι έχουμε το σοβαρό πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού. Ένα από τα άμεσα αποτελέσματα είναι η γηρασμένη αγροτιά, που συνεπάγεται μείωση της παραγωγής.

Υπαρχει συγκέντρωση του πληθυσμού στις πρωτεύουσες των νομων και γενικά στ' αστικά κέντρα, χωρίς όμως να υφίσταται ανάπτυξη γύρω απ' αυτά. Έτσι έχουμε ανισοκατανομή του πληθυσμού όπου, ενώ υπάρχει μεγάλος αριθμός Κοινοτήτων και Δήμων, μόνο ελάχιστοι Δήμοι ξεπερνούν τους 10.000 κατοίκους. Αυτό αποτελεί το γνωστό οικιστικό πρόβλημα με τη συσσώρευση του πληθυσμού σε "ελάχιστες" περιοχές. Άμεση συνέπεια είναι η παρεμπόδιση βελτίωσης:

• τεχνικής υποδομής

• υπηρεσιών υγείας

• παιδείας

• επαγγελματικής κατάρτισης και

• ψυχαγωγίας.

Έτσι εκτός από το κακό συγκοινωνιακό δίκτυο, η έλλειψη τεχνικής υποδομής είναι θλιβερή. Το δίκτυο τηλεπικοινωνιών είναι ανεπαρκές. Ιδίως οι ορεινές περιοχές εξυπηρετούνται από πολύ μικρό αριθμό τηλεφώνων. Ενδεικτικό είναι ότι αντιστοιχούν 140 τηλέφωνα σε 1000 κατοίκους. Το 77% των νοικοκυριών διαθέτουν ηλεκτρικό φώς, δίκτυο αποχέτευσης μόλις το 10%, 41% των νοικοκυριών διαθέτουν νερό μέσα στην κατοικία κ.τ.λ. Αν και τα στοιχεία αυτά, που δεν είναι του 1993 αλλά παλιότερα, πρέπει να έχουν βελτιωθεί σήμερα, εν τούτοις δεν απέχουν πολύ από τη σημερινή πραγματικότητα. Τα παραπάνω, καθιστούν τη Θράκη μια περιοχή πολύ λίγο ελκυστική για επενδύσεις, πράγμα που οδηγεί στην παράταση του χαμηλού βαθμού ανάπτυξης. Οι δε νέοι εγκαταλείπουν την περιοχή, ενώ δημιουργείται σπατάλη πόρων με οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Όσον αφορά την απασχόληση του πληθυσμού, οι ανακατατάξεις είναι και εδώ σημαντικές.

Ο ενεργός πληθυσμός μειώθηκε και κατά τις δεκαετίες 1961-1971 και τη 1971-1981. Και παρόλο που τα ποσοστά δείχνουν χαμηλό αριθμό ανέργων, υπάρχει εποχικότητα στην απασχόληση και σοβαρή υποαπασχόληση.

Πιο ειδικά για την απασχόληση σε Τομείς κατά τις δεκαετίες 1961-1971 και τη 1981-1987,έχουμε μεγάλη μείωση της γεωργίας και αύξηση του τουρισμού, έστω κι' αν οι δυνατότητες του εδάφους είναι ευνοϊκές.

Γενικά μπορούμε να πούμε, ότι έχουμε χαμηλό ρυθμό αύξησης του ενεργού πληθυσμού. Το εργατικό δυναμικό, ακολουθεί ιεραρχικά μια ταξινόμηση από τις αγροτικές στις αστικές και τέλος στις ημιαστικές περιοχές.

Αντίθετα ο δείκτης ανεργίας είναι μεγαλύτερος στις αστικές περιοχές μετά ακολουθούν οι ημιαστικές και τέλος οι αγροτικές. Στις αστικές περιοχές, ανεργία ολική πλήτει και τους νέους.

Επίσης με την μεγάλη μετανάστευση αφαιρέθηκαν από τους νομούς κυρίως νέοι με μέσο επίπεδο σπουδών,με αποτέλεσμα το μεγάλο ποσοστό αγραμμάτων (ειδικά στους νομούς Ροδόπης και Ξάνθης).

Έχουμε έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού, που οδηγεί στη παρεμπόδιση της ανάπτυξης του τόπου, ενώ από την άλλη πλευρά δημιουργείται υπερπροσφορά ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού.

Έκτός όμως από τα προβλήματα των Ελλήνων κατοίκων, υπάρχουν και τα εξίσου σημαντικά προβλήματα των μειονοτήτων της περιοχής. Ομάδων δηλαδή, ανθρώπων όπως οι Πομάκοι, που δημιουργούν "γκέτο", προκαλώντας προβλήματα στον υπόλοιπο πληθυσμό ενώ και οι ίδιοι αντιμετωπίζουν συγχρόνως άλυτα -θα έλεγε κανείς- προβλήματα.

Η ένταξη αυτών των ανθρώπων στη Θρακική περιφέρεια είναι πια αναγκαιότητα. Ο μόνος τρόπος όμως, εξομάλυνσης των διαφοροποιήσεων-χωρίς αυτό να σημαίνει μείωση κάποιων στα μέτρα κάποιων άλλων, είναι η κοινή προσπάθεια των εθνοτήτων αυτών, μέσα από μια γενική κρατική πολιτική ισότιμης μεταχείρησης όλων. Εξάλλου η πολυπλοκότητα του πληθυσμού σε μια περιοχή, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον με θετικές πιθανώς προοπτικές. Ενώ και η γνώση των κοινών, σ' ένα επίπεδο, πολιτισμικών παραδόσεων στα Βαλκάνια, δίνει επίσης μια νέα οπτική για την επίλυση των προβλημάτων στην περιοχή. Από πλευράς της συμμετοχής των διαφόρων τομέων παραγωγής στη Θράκη συνοπτικά αναφέρουμε τα εξής:

Αν και το έδαφος στη χωρική περιφέρεια της Θράκης, είναι ιδιαίτερα χαρισματικό, παρατηρείται μικρό μέγεθος γεωργικής εκμετάλευσης καθώς και ελάχιστες πολυκαλλιέργειες.

Τα βασικά προβλήματα στην γεωργική εκμετάλευση είναι:

• Η έλλειψη κτηματολογικών στοιχείων.

• Η έλλειψη εδαφολογικών στοιχείων.

• Η αδυναμία στην οργάνωση.

• Η έλλειψη τεχνικοοικονομικής υποστήριξης και κατάρτισης στελεχών αγροτικών συνεταιρισμών.

• Η έλλειψη έργων υποδομής (αρδευτικά-αγγειοβελτικά).

• Η έλλειψη ζωνών χρήσης γης, που σημαίνει έλλειψη οργάνωσης και πάλι.

• Το χαμηλό ποσοστό αναδασμού.

Τα βασικά προβλήματα στην αλιεία είναι:

• Η ποσοτική υποβάθμιση του ενάλιου πλούτου.

• Η ανεπαρκής τεχνική υποδομή για την αξιοποίηση των αλιευμάτων των λιμνοθαλασσών και των εσωτερικών υδάτων της περιφέρειας.
• Η μη επιτόπια αξιοποίηση αλιευτικής παραγωγής.
• Η ελλειπής οργάνωση ιχθυοσκαλών.

Η περιοχή της Θράκης περιγράφεται και από το χαρισματικό υπέδαφος της. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχει έλλειψη ολοκληρομένων μελετών εντοπισμού των ζωνών με ορυκτά, καθώς και έλλειψη εντοπισμού του βαθμού εκμετάλλευσης τους.

Από την άποψη της μεταποίησης:

• Υπάρχει καθυστέρηση ολοκλήρωσης έργων υποδομής στις βιομηχανικές περιοχές.

• Έχουμε απουσία μεγάλου μεγέθους βιομηχανιών, ενώ αντίθετα έχουμε μικρές ομοειδής μονάδες χαμηλής παραγωγής.

• Συγχρόνως υπάρχει μειωμένη ανταγωνιστικότητα των παραγόμενων προϊόντων, λόγω του απομακρυσμένου της περιφέρειας από την υπόλοιπη χώρα, εξαιτίας του προβληματικού οδικού δυκτιου.

• Τέλος, παρατηρείται έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού στις επιχειρήσεις, καθώς και

• έλλειψη οργανωμένης πληροφόρησης στις επιχειρήσεις για σύγχρονες μεθόδους παραγωγής και εμπορίας .

Ο τριτογενής τομέας παραγωγής, είναι αυτός στον οποίο τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται ανάπτυξη, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως λειτουργεί με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες. Προβληματικά στοιχεία αυτού είναι:

• Η Έλλειψη υποδομής στον Τουρισμό. Ποιό ειδικά έλλειψη ξενοδοχιακής υποδομής.

• Ο βαθμός προβολής των τουριστικών πόρων της περιφέρειας είναι ιδιαίτερα χαμηλός.

• Υπάρχει μικρή διάρκεια τουριστικής περιόδου και συνεπώς...

• μη αξιοποίηση των πόρων που ενδείκνυται για την ανάπτυξη χειμερινού τουρισμού και οικοτουρισμού.

Όσον αφορά το εμπόριο , υπάρχουν πολλά μικρά καταστήματα ενώ είναι φανερή η έλλειψη οργανωμένων εμπορικών επιχειρήσεων και συγκροτημένων αγορών.

Η περιγραφή αυτή όταν συνδεθεί με ορισμένα χαρακτηριστικά υποδομής και αδυναμιών στις συλλογικές υπηρεσίες (Εκπαίδευση-Υγεία) δίνει μια μάλλον ζοφερή εικόνα.

Θεωρώντας την ευρύτερη περιοχή της Θράκης σαν ένα χώρο ενοποιημένο θα μπορούσαμε να προτείνουμε ένα σενάριο ανάπτυξης με την ενεργοποίηση δυνατοτήτων τοπικά. Έτσι μπορούν να επιλεγούν ορισμένα κέντρα - Θύλακες που θα λειτουργήσουν ως πόλοι έλξης και ανάπτυξης, αξιοποιώντας καλύτερα τις δυνατότητες της περιοχής.

Η επιλογή πρέπει να λάβει υπόψη κατά προτεραιότητα περιοχές που έχουν ήδη στοιχειώδη ανάπτυξη και υποδομή ώστε να μπορούν να ευδοκιμήσουν ανετότερα οι πρωτοβουλίες.

Η γεωφυσική κατάσταση της Θράκης και ο διαχωρισμός της σε ορεινή και πεδινή ζώνη, καθώς και η ύπαρξη της παραλιακής λωρίδας από μόνες τους δηλώνουν τις διαφορετικές τάσεις ανάπτυξης τους αφού η γεωφυσική διαμόρφωση επιδρά σημαντικά σ' όλους τους τομείς.

Θεωρούμε ως πιο σημαντικούς, δηλαδή με τις μεγαλύτερες ελπίδες επιτυχίας, τομείς ανάπτυξης στη Θράκη τους εξής:

- γεωργία

- ξυλεία και όλα τα παράγωγά της

- κτηνοτροφεία

- ορυκτό πλούτο

- τουρισμό.

Στην ορεινή ζώνη που είναι η πιο υποανάπτυκτη και επομένως η ζώνη με τις μεγαλύτερες προοπτικες εξέλιξης και ανάπτυξης ορίζονται δύο κεντρα ανάπτυξης- Θύλακες στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης. Η ορεινή περιοχή στο νομό Έβρου αντίστοιχα δεν είναι εκτεταμένη γι' αυτό και δεν προτείνονται θύλακες ανάπτυξης. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η τοποθέτηση των προτεινόμενων κέντρων ανάπτυξης δεν προκύπτει σε άμεση σχέση με τους νομούς αφού η Θράκη αντιμετωπίζεται σαν ενιαία περιοχή. Εκείνο όμως που μπορεί να επιτευχθεί είναι η ύπαρξη μιας νοοτροπίας στη χωροταξική κατανομή των κέντρων. Στην ορεινή ζώνη κυριαρχεί πληθυσμιακά η μουσουλμανική μειονότητα, που σίγουρα πρέπει να σταματήσει να παραμένει στο περιθώριο των παραγωγικών διαδικασιών, συμμετέχοντας ενεργά στην παραγωγή, και γενόμενη έτσι ένα σημαντικό στοιχείο ανάπτυξης, που μέχρι σήμερα μένει ανενεργό.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονισθεί η ανάγκη αναβάθμισης της παιδείας και των πολιτιστικών κινήσεων.

Οι νέοι Πομάκοι για παράδειγμα, και ιδιαίτερα όσοι έχουν έφεση προς ανώτατες σπουδές, καταφεύγουν σε ξένα Πανεπιστήμια επειδή τα εγχώρια έίναι δυσπρόσιτα. Πρέπει ακόμη να επισημάνουμε την ανάγκη για ουσιαστική διεύρωση του Πανεπιστημίου Θράκης, με νέα τμήματα, Ερευνητικά Ινστιτούτα, πραγματικές μεταπτυχιακές σπουδές. Πρέπει να δοθούν κίνητρα για προσέλκυση ικανών επιστημόνων.

Το Πανεπιστήμιο της Θράκης γεμίζει από φοιτητές από άλλες περιοχές της χώρας και φοιτητές από τη Θράκη που αφού αποφοιτήσουν θα αναζητήσουν αλλού την τύχη τους, εφόσον δεν υπάρχουν τοπικά ευκαιρίες για σταδιοδρομία καριέρας.

Μια πολιτική που θα έδινε την ευκαιρία στον πληθυσμό να καταρτιστεί επαγγελματικά σε σχολές ειδικού ενδιαφέροντος θα φέρει αποτελέσματα. Για παράδειγμα, μια σχολή με αντικείμενο την επιστημονική κατάρτιση στην γεωργία και στις νέες μεθόδους παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, θα έδινε την ευκαιρία στους νέους αποφοίτους να βοηθήσουν στον εκσυγχρονισμό της γεωργικής παραγωγής.

Το Πανεπιστήμιο πρέπει να εξελιχθεί σε πραγματική Πανεπιστημιούπολη, να γίνει ένα Κάμπους ικανό να φιλοξενήσει και να εξυπηρετήσει πάνω από 20 χιλιάδες φοιτητές. Αυτό είναι το πραγματικό χρέος του κάθε Υπουργού Παιδείας, χρέος για τη Θράκη και την Ελλάδα.

Τομείς ανάπτυξης που σχετίζονται με πλουτοπαραγωγικές πηγές είναι, όπως αναφέρθηκε πιο πριν, η ξυλεία, κτηνοτροφεία και ορυκτός πλούτος.

Η επιλογή των κέντρων ανάπτυξης γίνεται σε σχέση με το οδικό δίκτυο που τους ενώνει με τα μεγάλα πληθυσμιακά κεντρα, αλλά και το δυναμικό που ως σήμερα έχουν. Έτσι ο Εχινός στο νόμο Ξάνθης με 3.000 κατοίκους περίπου βρίσκεται πάνω στο οδικό δίκτυο που τον ενώνει άμεσα με την Ξάνθη, και είναι κοντά στις Θερμές κωμόπολη με σημαντικές ιαματικές πηγές. Ο Έχινος μπορεί λοιπόν, να εκμεταλλευθεί τα δασικά προϊόντα της ορεινής περιοχής και έτσι να γίνει ένας πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή γύρω του, αφού στη κοινότητα του Έχινου προτείνεται να δημιουργηθούν μεταποιητικές μονάδες εντάσεως εργασίας, με απασχόληση πάνω στην αξιοποίηση του ξύλου. Ο Έχινος μαζί με την κοινότητα του Κέχρου μπορούν να προσφέρουν θέσεις εργασίας στον ορεινό πληθυσμό. Η κοινότητα του Κέχρου που βρίσκεται σε κεντροβαρικό σημείο του νομού Ροδόπης, και με άμεση σύνδεση με την Κομοτηνή, μπορεί να εκμεταλλευτεί τα δάση της Ανατολικής Ροδόπης, δημιουργώντας εκεί μονάδες παραγωγής ξύλου και χαρτιού.

Η δεύτερη ζώνη και η σημαντικότερη είναι η πεδινή. Όπως προαναφέραμε πάνω από το μισό του πληθυσμού ασχολείται με τη γεωργία που είναι και ο κυρίαρχος τομέας απασχόλησης της μειονότητας. Αυτό δείχνει πόσο αναγκαία είναι μια εκσυγχρονιστική ματιά και θεώρηση στο θέμα της γεωργικής παραγωγής. Η γεωργία στη Θράκη είναι σε μεγάλο βαθμό υποανάπτυκτη, παρόλο το μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που ασχολείται μ' αυτήν, καθώς δεν υπάρχουν εκείνες οι παράμετροι που θα την εκσυγχρονίσουν και θα την κάνουν δυνατό παράγοντα ανάπτυξης. Γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία χρειάζονται κεντρα που θα παράσχουν μονάδες για να εκμεταλλευτούν τα προϊόντα της παραγωγής τους.

Υποψήφιο κέντρο ανάπτυξης θα ήταν π.χ. η Ξάνθη με έμφαση του κέντρου αυτού στην εκμετάλλευση των καπνοκαλλιεργειών. Από την Ξάνθη περνάει το εθνικό δίκτυο οδικό και σιδηροδρομικό. Η Ξάνθη έχει περίπου 36.000 κατοίκους. Ο Δήμος έχει ήδη μια συγκεκριμένη ανάπτυξη ως πρωτεύουσα νομού, που όμως έχει πολλά περιθώρια βελτίωσης μέσο της εξειδικευμένης παραγωγής και εκμετάλλευσης του καπνού.

Έτσι θα χρησιμοποιηθεί η υποδομή που έχει η Ξάνθη σε βιομηχανική παράδοση, και μέσω νέων επενδύσεων εντάσεως εργασίας θα αξιοποιηθεί ένα κομμάτι πληθυσμού που παραμένει άνεργο, καθώς και η καπνοκαλλιέργεια που ο καπνός της θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας.

Ο δήμος Κομοτηνής και Σαππών έχουν αντίστοιχα 40000 και 5000 κατοίκόυς καθώς και σύνδεση μέσω του εθνικού οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου με την υπόλοιπη χώρα. Η εύφορη πεδιάδα της Κομοτηνής και των Σαππών μπορεί με τις κατάλληλες εγκαταστάσεις και τους εκσυγχρονιστικούς τρόπους παραγωγής-τυποποίησης- διακίνησης των γεωργικών προϊόντων στα κέντρα αυτά ανάπτυξης, να πολλαπλασιάσει τη συγκομιδή αλλά και την ποιότητα των παρασκευαζόμενων επιτόπου πια προϊόντων της.

Στην περιοχή του Έβρου τα πράγματα είναι ακόμα πιο ξεκάθαρα στην επιλογή των κέντρων ανάπτυξης, αφού Ορεστιάδα-Διδυμότειχο-Σουφλί τηρούν όλες τις προϋποθέσεις για την επιλογή τους. Σύνδεση με οδικό - σιδηροδρομικό δίκτυο, αξόλογο εργατικό δυναμικό διαθέσιμο, καθώς και μια σημαντική υποδομή. Η γεωργία και εδώ έχει τον πρώτο λόγο καθώς και η κτηνοτροφία σε άμεση σύνδεση με μονάδες μεταποιητικές που θα αξιοποιούν τα παραγόμενα προϊόντα. Ειδικά στην περιοχή του Σουφλίου η καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα μπορεί να προωθηθεί περισσότερο, έτσι ώστε το Σουφλί να γίνει ένας θύλακας ανάπτυξης μεταξοσκώληκα με μονάδες που θα αξιοποιούν το παραγόμενο προϊόν (μετάξι).

Η Τρίτη ζώνη περιλαμβάνει την παραλιακή περιοχή της Θράκης και την Σαμοθράκη. Στη ζώνη αυτή θα μπορούσε να τονισθεί και να κατευθυνθεί μια ανάπτυξη του τουρισμού που ήδη υπάρχει αλλά εμ πολύ μικρό βαθμό ανάπτυξης. Έμφαση εδώ δίνουμε σε τρία στοιχεία:

α) Στα αρχαία μνημεία της Θράκης όταν αυτά συνδυάζονται με κοντινές παραλίες. Έτσι φτάνουμε στην επιλογή 2 αρχαιολογικών χώρων που βρίσκονται δίπλα στη θάλασσα και άρα παρουσιάζουν διπλό τουριστικό ενδιαφέρον. Αυτές οι 2 κοινότητες στο νομό Ξάνθης τα Άβδηρα και στο νομό Ροδόπης η Μαρώνεια μπορεί να γίνουν πόλος τουριστικός ανάπτυξης της γύρω απ' αυτές περιοχής.

β) Δεύτερο στοιχείο σημαντικό για τη Θράκη είναι η ύπαρξη σημαντικών βιοτόπων και επομένως προτείνεται η αξιοποίησή τους, μετά από ανάπτυξη οργανωμένου οικολογικού τουρισμού. Τρία μέρη επιλέγονται ως τα πιο σημαντικά για να γίνουν οι πόλοι ανάπτυξης του ειδικού αυτού τουρισμού. Το Δέλτα του Έβρου, η λίμνη Βιστωνίδα και η Σαμοθράκη.

Ο νομός Έβρου ήδη έχει σημαντική ανάπτυξη στον τουριστικό τομέα και έχουν ξεκινήσει ορισμένες ενέργειες για την περαιτέρω ανάπτυξή του. Ως τουριστικό κέντρο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα μπορούσε να προταθεί η κοινότητα Μάκρης που έχει 1500 κατοίκους και άμεση σύνδεση με την Αλεξανδρούπολη.

γ) Τρίτο στοιχείο τουριστικής εκμετάλλευσης είναι τα ιαματικά λουτρά (Θερμών, Σαμοθράκης). Η Σαμοθράκη λοιπόν συγκεντρώνει πολλά στοιχεία για τουριστική αξιοποίηση γεγονός που αυτόματα την ορίζει ως πόλο ανάπτυξης στη Θράκη.

Στην παραλιακή ζώνη υπάρχει ως σημαντικός παράγοντας ανάπτυξης η αλιεία. Σαν θύλακας για ανάπτυξη ιχθυοκαλλιέργειας προτείνεται το Λάγος αφού εκμεταλλεύεται τη λιμνοθάλασσα της Βιστωνίδας και αφού έχει και λιμάνι για τις μεταφορές.

Η πρόταση αυτή για τη δημιουργία κέντρων ανάπτυξης-θυλάκων πιστεύουμε ότι μπορεί να τονώσει σημαντικές περιοχές της Θράκης, σε ισόρροποη χωροταξική κατανομή, και να αυξήσει σημαντικά το κατά κεφαλήν εισόδημα των κατοίκων όλης της περιοχής.

Σ' όλα αυτά πρέπει να προστεθεί η βιομηχανική ανάπτυξη, που μπορεί να βασισθεί σε σοβαρά κίνητρα και συστηματική μεθόδευση αποκέντρωσης ή επέκτασης μεγάλων βιομηχανικών μονάδων, αφού βέβαια τους παρασχεθούν οι κατάλληλες διευκολύνσεις. Παράλληλα σε μια αποκεντρωτική προοπτική εντάσσεται και η μεταφορά δημόσιων οργανισμών, παραγωγικών σχολών κ.λ.π.

Λαμπρό παράδειγμα υποδειγματικής ίδρυσης και λειτουργίας βιομηχανικής μονάδας και μάλιστα σε εποχές που ο προβληματισμός δεν είχε ωριμάσει και οι διευκολύνσεις ήταν υποτυπώδεις, αποτελεί η Χαρτοποιΐα Θράκης. Ο ιδρυτής της Πάνος Ζερίτης είναι αξιέπαινος για το δημιούργημά του και μας δείχνει το δρόμο. Επειδή όμως δεν μπορούμε να τα προσδοκούμε όλα από τους γραφειοκράτες των Αθηνών, οι Θρακιώτες πρέπει να δημιουργήσουν τις δικές τους οικονομικές κοινότητες και κοινοπραξίες και να προτείνουν ένα πρωτοποριακό σχέδιο ανάπτυξης, που να συνεκτιμά και συμπεριλαμβάνει στοιχεία από τη δική τους εμπειρία και ζωή. Η ιστορία δείχνει ότι όποτε οι λαοί πήραν δραστήρια την τύχη στα χέρια τους κάτι καλό προέκυψε.

Η δική μας καρδιά και η δική μας αρωγή θα είναι πάντα κοντά σας.

Συνοπτική Ιστορία Ν.Έβρου

Ο Νομός ‘Εβρου, διασχίζεται σε όλο το μήκος του από το ομώνυμο ποτάμι που στην αρχαιότητα λέγοταν Ρόμβος. Ο γιος του μυθικού βασιλιά της Θράκης Κασσάνδρου, Έβρος κίνησε την οργή της μητριά του γιατί δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτά της. Όταν αυτή τον κατηγόρησε στον πατέρα του, έπεσε στον ποταμό Ρόμβο και πνίγηκε. Έτσι ο ποταμός πήρε το όνομα Έβρος και από αυτόν και ο Νομός Έβρου.
Η περιοχή του Νομού Έβρου, κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή συνεχώς μέχρι σήμερα. Τα πρώτα ίχνη ζωής, έχουν βρεθεί στην περιοχή Ορμενίου και είναι παλαιοντολογικά ευρήματα από μαστόδοντα. Νοτιότερα κοντά στα χωριά Ρίζια και Κέραμος, βρέθηκαν λίθινα εργαλεία της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής [10.000 - 7.000 π.Χ.], από πυριτόλιθο [τσακμακόπετρα]. Από την Νεολιθική Εποχή έχουν αποκαλυφθεί οικισμοί στο σπήλαιο Μάκρης και στο Μικρό Βουνί της Σαμοθράκης, το οποίο κατοικήθηκε συνεχώς μέχρι την εποχή του χαλκού, οπότε ήρθε σε επαφή με του Μινωίτες της Κρήτης, όπως φαίνεται από ορισμένα ευρήματα.
Από τα Ομηρικά Έπη, συνάγεται ότι οι κάτοικοι των παραλίων του Έβρου, είχαν επαφές και συμμαχικές σχέσεις με το κράτος της Τροίας από την περιοχή τους δε ξεκίνησε ο βασιλιάς των Θρακών Ρήσσος σε βοήθεια των Τρώων. Η ανάμνησή του θα μείνει ως ποτάμιος θεός Ροϊτης ή ως θεοποιημένος ήρωας σε εκατοντάδες ανάγλυφα σε όλο το θρακικό χώρο γνωστό ως «Θράκας Ιππέας».

Θράκας Ιππέας, βρίσκεται αριστερά στην είσοδο του

Είναι η εποχή που θρακικά φύλα έχουν εγκατασταθεί στη Θράκη και κατασκευάζουν οχυρωμένες ακροπόλεις. Στο χώρο του Ν. Έβρου κατοικούν οι Κίονες, στην παραλία μεταξύ Έβρου και Βιστωνίδας λίμνης, αφήνοντας ίχνη της παρουσίας στους χώρους λατρείας, στα βουνά βόρεια της Αλεξανδρούπολης [Κίρκη, Αβάντα] και οι Οδρύσες γύρω από τον ποταμό Έβρο.
Ανατολικά του ποταμού, κτίζεται η παραθαλάσσια ομηρική πόλη του Πόλτυ, η Πολτυομβρία που μετονομάζεται Αίνος. Οι κάτοικοι της ανεβαίνουν τον ποταμό Αίμο με τα καράβια τους, διενεργώντας εμπόριο με τις θρακικές φυλές του εσωτερικού.
Σύντομα οι Έλληνες άποικοι ξεκινώντας από την Σαμοθράκη, θα αποικίσουν τα θρακικά παράλια δυτικά του Έβρου δημιουργώντας τειχισμένες πόλεις που ο Ηρόδοτος αποκαλεί «Σαμοθρηικά τείλεα». Είναι η Περαία της Σαμοθράκης με τις πόλεις [από τα Δυτικά προς τα Ανατολικά], Μεσημβρία, Ζώνη, Δρυς, Σάλη, Τέμπυρα, Χαράκωμα. Η Μεσημβρία Ζώνη έχει ήδη ανασκαφεί, ενώ η Σάλη εντοπίστηκε στη θέση της Αλεξανδρούπολης.
Παράλληλα στις όχθες του Έβρου, οικοδομούνται μια σειρά από μικρές πολιτείες οι οποίες αποβαίνουν σιγά-σιγά βάσεις για την προσπέλαση στο εσωτερικό της χώρας. Ίχνη τους έχουν επισημανθεί στο Δερβένι, Κορνοφωλιά, στο Διδυμότειχο και στην Αλεξανδρούπολη. Από τις πόλεις αυτές οι Έλληνες των αποικιών έρχονται σε επαφή με τους κατοίκους των θρακικών βασιλειών και δημιουργούν πολλές οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές συναλλαγές.
Στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα, οι Πέρσες εκστρατεύοντας στη Σκυθία περνούν από την Θράκη και ιδρύουν στις εκβολές του ποταμού Έβρου, βάση με ισχυρό Φρούριο και πολλές εγκαταστάσεις. Είναι ο ξακουστός Δορίσκος όπου την Άνοιξη του 480 π.Χ., ο Ξέρξης εκστρατεύοντας στην Ελλάδα έκανε την καταμέτρηση των στρατευμάτων του, όπως αφηγείται ο πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος. Ο Δορίσκος θα αποτελέσει αργότερα πεδίο συγκρούσεων μεταξύ Περσών και Ελλήνων μέχρις ότου πέσει στα χέρια των Αθηναίων. Αργότερα θα καταληφθεί από τον Φίλιππο της Μακεδονίας και θα αποτελέσει μία από τις βάσεις της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου προς την Ασία.
Την ίδια εποχή η Σαμοθράκη με τα ιερά όπου λατρεύονται οι «Μεγάλοι Θεοί» και τελούνται τα «Καβείρια Μυστήρια», αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κέντρα λατρείας του Ελληνικού, του Ελληνιστικού μετά και του Ρωμαϊκού αργότερα κόσμου. Κατάλοιπο της Μακεδονικής εποχής ο Μακεδονικός τάφος στο Ελαφοχώρι Διδυμοτείχου.
Το Ρωμαϊκό κράτος που ολοκληρώνει την ενσωμάτωση της Θράκης το 46 μ.Χ., δίνει ιδιαίτερη σημασία στην περιοχή του Έβρου. Από τον αυτοκράτορα Τραϊνό [98-117 μ.Χ.], ιδρύονται οι πόλεις Τραϊνούπολη και Πλωτινούπολη, ενώ ένας μεγάλος οδικός άξονας κατασκευάζεται και περνά από την περιοχή, η Εγνατία Οδός.
Μετά την μεταφορά της πρωτεύουσας του Ρωμαϊκού κράτους από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, η αυτοκρατορία εξελίσσεται από Ρωμαϊκή σε Βυζαντινή και η περιοχή του Έβρου, όπως και όλη η Θράκη αποχτά περισσότερη σπουδαιότητα. Ο Ιουστινιανός θωρακίζει την περιοχή με πολλά φρούρια. Κατάλοιπά τους διατηρούνται μέχρι σήμερα, όπως το κάστρο Ισγίπερα-Γκίμπερνα στη Δαδιά και τα κάστρα Ποταμού και ‘Αβαντα. Η Τραϊνούπολη ευημερεί και πλάι στην Πλωτινούπολη αναδεικνύεται το Διδυμότειχο. Τραϊνούπολη, Διδυμότειχο και Μάκρη [που άρχισε να αναπτύσσεται], γίνονται έδρες Μητροπολιτών και επισκόπων.
Από τον 7ο μ.Χ. αιώνα, αρχίζουν στη Θράκη επιδρομές των Βουλγάρων. Έναν αιώνα μετά καταστρέφουν την Πλωτινούπολη. Στη θέση της αναδεικνύεται το Διδυμότειχο. Η περιοχή του Έβρου θα ηρεμήσει μετά την κατατρόπωση των Βουλγάρων από τον Βασιλειο Β τον Βουλγαροκτόνο.
Το 1151-52 ένας Βυζαντινός πρίγκιπας ο Ισαάκιος Κομνηνός, γιος του Αλεξίου Α’ του Κομνηνού ιδρύει το μοναστήρι της Παναγίας της Κοσμοσώτειρας στη θέση Βηρός. Με τα χρόνια γύρω του θα αναπτυχθεί μια ολόκληρη πόλη οι σημερινές Φέρες.
Μετά μισό αιώνα η Θράκη και ο Έβρος πέφτουν στην κυριαρχία των Φράγκων της 4ης Σταυροφορίας [1204]. Θα απελευθερωθεί το 1261. Το 1341 ο διεκδικητής του Βυζαντινού θρόνου Ιωάννης Καντακουζηνός, στέφεται αυτοκράτορας στο Διδυμότειχο ως Ιωάννης Στ’. Ο εμφύλιος πόλεμος φέρνει τους Τούρκους στη Θράκη. Το Διδυμότειχο θα πέσει στα χέρια τους το 1361.

Η γενοκτονία των Θρακιωτών

«Η εξόντωση των Χριστιανών της Τουρκίας ήταν μια οργανωμένη σφαγή, η οποία έγινε σε μεγάλη κλίμακα και διαπράχθηκε πολύ πριν από την αποβίβαση Ελληνικών στρατευμάτων στην Σμύρνη. Την είχαμε ιδεί να διενεργείται την εποχή του (σουλτάνου) Αβδούλ Χαμίτ, του «σφαγέα», την έχομε παρακολουθήσει καλύτερα οργανωμένη και πλέον ανεπτυγμένη από τους (νεότουρκους) Ταλάατ και Εμβέρ, τους πολιτικούς του «Συντάγματος» (το οποίο καθιέρωσαν οι νεότουρκοι επαναστάτες, οι οποίοι ανέτρεψαν τον σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ). Θα την ξανασυναντήσουμε συντελούμενη μέχρι την φρικτή της ολοκλήρωση από τον Μουσταφά Κεμάλ». Γεώργιος Χόρτον, Κεφάλαιο ΙΧ, «Η Μάστιγα της Ασίας», 1926

H 6η Aπριλίου του 1914 ήταν η ημέρα που οι Nεότουρκοι επέλεξαν για να εκδιώξουν τους Έλληνες πολλών χωριών της επαρχίας Aρκαδιουπόλεως και της Bιζύης, αλλά και άλλων θρακικών περιοχών. Ήταν Kυριακή του Πάσχα, αυτού που στη μνήμη των Θρακιωτών έμεινε ως «το Mαύρο Πάσχα». H 6η Aπριλίου σηματοδότησε την απαρχή των συστηματικών διώξεων σε βάρος του Θρακικού Eλληνισμού από τους Tούρκους.

Η απόφαση για την καθιέρωση σε πανελλήνια κλίμακα της 6ης Απριλίου ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού εγκρίθηκε με σχετικό ψήφισμα στο 7ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών (Διδυμότειχο – Ιούνιος 2006) και με πρόσφατη σύσταση προς τους Συλλόγους της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Σωματείων (Π.Ο.Θ.Σ.) κατά τις εργασίες του ετήσιου Γνωμοδοτικού Συμβουλίου της Π.Ο.Θ.Σ. (Χρυσούπολη Καβάλας – 25 Νοεμβρίου 2007).

Το έγκλημα της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Ανατολής (Πόντου, Μ. Ασίας, Θράκης) αποκαλύπτουν και ομολογούν ακόμη και σύγχρονοι Τούρκοι ιστορικοί συγγραφείς, όπως ο Φονάτ Ντουντάρ, που μελετά, με πάθος και καθάριο βλέμμα, τα πρόσφατα αποχαρακτηρισθέντα Τουρκικά Αρχεία της εποχής εκείνης.

Πρόσφατα εκδόθηκε το τρίτο έργο του για το θέμα αυτό με τίτλο: «Η εθνοτική μηχανική των Νεότουρκων και ο εκτουρκισμός της Ανατολίας» (1913 – 1918). Ο Φονάτ Ντουντάρ, ο «εκσκαφέας αρχείων», όπως αυτοαποκαλείται, ομολογεί σε σχετική συνέντευξή του: «Με ενδιαφέρει, μεταξύ άλλων, το πώς η εξουσία κατέγραψε στα επίσημα έγγραφά της τις βιαιότητες που η ίδια σχεδίασε και εκτέλεσε (και που φυσικά η ίδια ποτέ δεν το παραδέχθηκε). Είχα την τύχη να είμαι ο πρώτος ερευνητής που διάβασε ορισμένα αρχεία, τα οποία αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα. Τα αρχεία αυτά λοιπόν παρουσιάζουν λεπτομερώς τα στάδια που σχεδίου δράσης εναντίον του Ρωμιών που κατάρτισε το καθεστώς των Νεοτούρκων…» (με τη βοήθεια γερμανών στρατηγών).

Η γενοκτονική συμπεριφορά των Νεοτούρκων ήταν λοιπόν αποτέλεσμα ενός σατανικά οργανωμένου και μεθοδικά μελετημένου σχεδίου, όπως προκύπτει από τα τουρκικά αρχεία: Με βίαια μέσα, με εμπορικό αποκλεισμό, με βαριά φορολογία, λεηλασίες περιουσιών, τρομοκρατικές και δολοφονικές επιθέσεις, υποχρεωτικής στράτευσης, ατιμώσεις, ομαδικές σφαγές, εκτοπισμούς καταναγκαστική εργασία (τάγματα εργασίας) εξανάγκασαν τους Θρακιώτες να εγκαταλείψουν την Αν. Θράκη. Έτσι την περίοδο 1913 – 1917, 232.000 Θρακιώτες εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πανάρχαιες πατρογονικές εστίες και να καταφύγουν στην ελεύθερη Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού.

Άλλοι 96.000 οδηγήθηκαν στην Μ. Ασία σε καταναγκαστικά έργα. Χωριά ολόκληρα μετακινήθηκαν σε άλλες περιοχές της Θράκης για να εγκαταστήσουν σ’ αυτά οι Νεότουρκοι πρόσφυγες Μωαμεθανούς από τη Βοσνία. Από τους 96.000 εκτοπισθέντες στη Μικρασία επέστρεψαν στις εστίες τους, ζωντανά φαντάσματα, με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου μόνο 50.000. Οι 46.000 Ανατολικοθρακιώτες πέθαναν στη Μ. Ασία από τις αγγαρείες, τις ασθένειες, τον υποσιτισμό και τις κακουχίες. Αν λάβουμε υπόψη ότι η Αν. Θράκη το 1910 αριθμούσε 360.000 – 370.000 Έλληνες, εύκολα βγαίνει το συμπέρασμα ότι στην περιοχή της Αν. Θράκης παρέμειναν μέσα στην ερημωμένη – ερειπωμένη Ελληνική γη μόνο 30.000 – 40.000 Έλληνες, οι περισσότεροι γέροι, ανήμποροι και απροστάτευτοι. Κορύφωση των διωγμών σε βάρος του Ελληνικού στοιχείου υπήρξε το Μαύρο Πάσχα του 1914 (6η Απριλίου).

Τότε αναγκάστηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο (μοναδικός προστάτης του Ελληνισμού), έπειτα από προηγηθείσες διαμαρτυρίες, να κλείσει τα σχολεία και τις εκκλησίες, να κηρύξει γενικό πένθος και την Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία εν διωγμώ και να υψώσει φωνή έντονης διαμαρτυρίας προς την υψηλή Πύλη και τις πρεσβευτικές αρχές των Μεγάλων Δυνάμεων.

Λεπτομέρειες για τη Γενοκτονία αυτή του Θρακικού Ελληνισμού μας δίνουν οι εκθέσεις προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο των κατά τόπους Μητροπολιτών, καθώς και το βιβλίο με τίτλο: «Μαύρη βίβλος» που εξέδωσε το Πατριαρχείο το 1919.

Τις απαρχές βέβαια των διωγμών του Θρακικού Ελληνισμού τις βρίσκουμε στο χώρο της Βορ. Θράκης (Ανατ. Ρωμυλίας) το 1906. Τότε που οι Βούλγαροι με την εθνικιστική τους μανία οργάνωσαν τις σφαγές και τις διώξεις στην Αγχίαλο και σε άλλες πόλεις σε βάρος του ελληνικού στοιχείου που εξανάγκασαν πολλούς Έλληνες να καταφύγουν στην τουρκοκρατούμενη Ανατολική και Δυτική Θράκη και οι περισσότεροι στην ελεύθερη Ελλάδα.

Η διοργάνωση της εκδήλωσης δεν σημαίνει με κανένα τρόπο έκφραση μίσους και αντεκδίκησης προς τους δράστες του εγκλήματος της Γενοκτονίας. Αντίθετα αποτελεί έκφραση οφειλόμενης τιμής και ιερού χρέους προς τα θύματα της Γενοκτονίας.